Voordat edele rozen onze tuinen verfraaien met hun prachtige bloemen, moeten ze meestal worden vermeerderd door middel van enten. Hiermee brengt de tuinman één of meerdere knoppen – de ‘slaapogen’ – over naar een stevige basis. In principe is de methode geen rocket science en kan zelfs door leken gemakkelijk onder de knie worden - zolang de juiste specialistische kennis over de juiste procedure en de optimale tijd beschikbaar is. Rozen enten werkt alleen als de plant klaar is voor groei.
Wat is raffinage?
Bij het enten van rozen creëert de tuinman geen nieuwe variëteit, maar vermenigvuldigt hij eerder een bestaande. Omdat vooral de populaire edelrozen als ziektegevoelig en zwak groeiend worden beschouwd, worden ze getransplanteerd op de onderstam van een robuuste en groeikrachtige wilde roos. Op deze manier maakt de rozenveredelaar praktisch twee rozen tot één door de gewenste eigenschappen te combineren. In de regel gebeurt dit bij rozen door inenting, d.w.z. H. door knoppen van het gewenste ras over te brengen naar de wortelhals of, in het geval van stamrozen, naar de stam van een onderstam. Alleen de zogenaamde telg mag echter worden verwijderd, maar niet de onderstam.
Voorbereiding van de basis
Het daadwerkelijke afwerkingsproces duurt slechts een paar minuten, maar de doorlooptijd is zelfs nog langer. Als je zelf edele rozen wilt vermeerderen, heb je veel geduld nodig. Dit begint met de selectie en bereiding van een geschikte onderstam, die op het moment van enten al een sterke onderstam moet hebben.
Tijd vooruit
Ervaren rozenkwekerijen zijn van plan hun rozen over een periode van twee tot drie jaar te vermeerderen, omdat de wilde onderstam eerst uit zaad moet worden vermeerderd en opgekweekt. In deze context vindt voortplanting uit stekken zelden plaats omdat zaailingen als sterker en robuuster worden beschouwd. Zorg dus, voordat u begint met het vermeerderen van uw roos, eerst voor de teelt en verzorging van uw onderstam. Deze hoef je uiteraard niet zelf te kweken, je kunt ze kant en klaar kopen bij een boom- of rozenkwekerij en scheelt een hoop tijd.
Plant de onderstam op tijd
De aankoop van de onderstam moet echter tijdig worden gepland, omdat deze in de herfst van het voorgaande jaar op de gewenste locatie moet worden geplant, maar uiterlijk in maart of april. Hier moet de wilde roos een sterke onderstam ontwikkelen en goed groeien, zodat hij voldoende kracht heeft om samen met de telg te groeien. Zwakke wortels belemmeren het succes van de inenting en zorgen ervoor dat de telg afsterft. Bereid de onderstam daarom goed voor door tijdig te planten en zorgvuldig te verzorgen:
- selecteer een geschikte locatie
- zonnig met losse, voedselrijke grond
- Graaf het plantgat voldoende diep
- Meng het uitgegraven materiaal met compost en hoornkrullen
- De grond grondig water geven na het planten
- Voor de winter de basis ophogen (bijvoorbeeld met compost)
- Voorkom vorstschade
- water geven als het droog is, vooral in de lente en de zomer
Tip:
In de lente na het planten zou de wilde roos krachtig moeten uitlopen, omdat dit een onmiskenbaar teken is van een gezonde en sterke onderstam.
Als er echter minder dan drie scheuten verschijnen, is het een zwakke onderstam en daarom niet erg geschikt voor enten. Plant voor de zekerheid meerdere wilde rozen, aangezien het percentage mislukkingen al vrij hoog is, gemiddeld rond de 30 procent.
Selectie van telgen
Zodra de basis is voorbereid, selecteert u een geschikte variëteit aan edele rozen. Het moet een gezonde, sterke en rijkbloeiende plant zijn die al een paar jaar oud is en zich goed heeft bewezen. Vergeet niet dat dit een vegetatieve vorm van voortplanting is, d.w.z. H. De geraffineerde rijst heeft precies dezelfde eigenschappen als zijn moederplant. Dit hoeft overigens niet per se in uw eigen tuin of die van uw buurman te zijn, want u kunt entmaterialen zoals knoppen en enten bij gespecialiseerde rozenkwekerijen kopen en daar zelf mee enten. Dit materiaal moet onmiddellijk na ontvangst worden verwerkt en mag niet tijdelijk worden opgeslagen; elke opslag vermindert het groeipotentieel en daarmee het succes van het project. Het beste is om de telg zelf vers te snijden en direct op de onderstam te transplanteren.
Opmerking:
Houd er rekening mee dat veel van de moderne variëteiten een handelsmerk hebben en dat u een licentie van de fokker moet kopen om ze te mogen vermeerderen. Zonder de juiste toestemming pleegt u een misdrijf en kunt u juridisch worden vervolgd.
Rozenverfijning door inenting
Heb je nu een sterke onderstam van minimaal twee jaar oud en een gezonde, bloeiende edele roos (of het bijbehorende afwerkmateriaal), ga dan nu aan de slag met het zaaien. U kunt dit echter niet op elk moment van het jaar doen, omdat de kans op succes het grootst is tijdens de periode van de grootste groei. De planten moeten “sterk saping” zijn, zoals de tuinman zegt, veel nieuwe scheuten hebben en net uitgebloeid zijn.
Seizoen
Voor de meeste soorten en variëteiten rozen gebeurt dit in juli. Daarom lijkt deze zomermaand het meest geschikt voor het enten van rozen. Let op de scheuten van de betrokken planten, die er gezond, groen en sappig uit moeten zien. Zorg er de afgelopen maanden voor dat er voldoende water aanwezig is, vooral tijdens eventuele droge fasen, zodat de onderstam en de roos geen droogtestress krijgen en daardoor slecht groeien. Het zogenaamde cambium – de groeilaag achter de bast – moet licht vochtig zijn zodat de bast gemakkelijk verwijderd kan worden voor het inbrengen van het uitgesneden oog van de roos. Maar juli is niet de enige maand die ideaal is voor het enten van rozen. Deze periode wordt verlengd afhankelijk van de geselecteerde ondervloer:
- Hond- of hondenroos 'Inermis' (Rosa canina 'Inermis'): Enten mogelijk tussen juni en september, maar gevoelig voor droogte
- Hond of hondenroos 'Pfände' (Rosa canina 'Pfände'): Enten tussen juli en eind augustus, redelijk droogtetolerant
- Hag- of struikroos 'Laxa' (Rosa corymbifera 'Laxa'): zeer vroege entperiode tussen juni en half juli
- Getufte roos of meerbloemige roos (Rosa multiflora): enten mogelijk tussen juli en augustus, sterk groeiend
Tip:
Voor een stamroos kun je het beste de variëteit 'Pfände' als onderstam gebruiken, omdat deze een goede stengelbouwer is.
Tijd van de dag en weer
Let naast het juiste seizoen ook op het juiste moment van de dag en het juiste weer op de dag van enten. Voer de inenting indien mogelijk in de late namiddag uit op een niet te warme maar droge zomerdag. Rozen die 's morgens vroeg of zelfs 's middags worden geënt, drogen op de entplaats snel uit, omdat de zon er intensief op schijnt en de sapstroom nog niet mogelijk is vanwege het gebrek aan verbinding tussen de twee delen van de plant. Regen is ook ongunstig omdat het bederfelijke ziekten bevordert: de open wonden zijn ideale toegangspunten voor allerlei ziekteverwekkers. Ze worden vaak overgedragen via regen, waardoor schimmels, bacteriën enz. praktisch in de wonden worden gespoeld.
Rozen verfijnen op standaardstelen
Als het op het juiste moment aankomt, zijn er geen verschillen tussen stamrozen en struikrozen. Bij stamrozen heb je echter het voordeel dat als het enten misgaat en het oog niet groeit, je het bovenste uiteinde van de stengel kunt afknippen en het lager opnieuw kunt proberen.
Rozen verfijnen – stapsgewijze instructies
Zodra alle voorbereidingen zijn getroffen en er een gezonde roos en een sterke basis beschikbaar zijn, kun je beginnen met het daadwerkelijke verfijnen. In het geval van rozen gebeurt dit meestal door middel van zogenaamde oculatie, d.w.z. door oculatie. H. de oogverfijning. Er worden eenvoudigweg een of meer ogen van de telg verwijderd en in de basis gestoken. De methode is vrij ongecompliceerd en gemakkelijk uit te voeren, zelfs voor leken; je hebt alleen het juiste gereedschap en een beetje ervaring nodig.
Materiaal en gereedschap
De juiste hulpmiddelen zijn essentieel voor een succesvolle rozenverfijning. Je hebt nodig:
- roze schaar
- een kousmes
- Verbandmateriaal
Sommige ervaren rozenkwekers snijden eenvoudigweg de ogen uit de telg met een scherp scheermesje, maar het is gemakkelijker met een speciaal entmes. Deze beschikt over meerdere messen waarmee je alle werkstappen kunt uitvoeren. Nadat u het oog in de basis hebt geplaatst, verbindt u het gebied zodat ziektekiemen niet kunnen binnendringen. Hiervoor zijn schone verbanden nodig, en je hebt verschillende opties:
- Gips verfijnen (“oculet”)
- raffinage of rozengom
- Bast
- Plakband
Speciale wondsluitingsproducten zijn niet nodig voor oculaties. Enerzijds zorgt een steriel verband ervoor dat de wond gesloten is en ziekteverwekkers niet kunnen binnendringen, maar anderzijds is het snijoppervlak sowieso erg klein.
Hygiëne
Veel belangrijker dan het juiste gereedschap is de juiste hygiëne: alle materialen, inclusief de schaar en het entmes, moeten voor gebruik worden gesteriliseerd. Anders bestaat er een groot risico dat er ziektekiemen in de wonden terechtkomen en dat de transplantatie mislukt door een infectie. Maak daarom al het gereedschap grondig schoon en desinfecteer het met pure alcohol of een desinfectiemiddel van de apotheek. Het verbandmateriaal is, indien verpakt, sowieso schoon. Bovendien moeten de snijmessen zorgvuldig worden geslepen, omdat botte messen of scharen kneuzingen veroorzaken, waardoor het oog niet kan groeien.
Voorbereiding van de basis
Snijd vervolgens eerst de onderstam terug: Voor een rozenstruik snijdt u alle wilde scheuten boven de wortelhals af, omdat u daar de ogen van de telg gebruikt en voor de verfijning alleen de onderstam van de wilde roos nodig heeft. Laat bij een stamroos een kale, recht gegroeide scheut achter als toekomstige stam en knip alle overige takken direct bij de wortelhals af. Hier vindt de verfijning plaats aan het uiteinde van de stam, waarbij je minimaal drie tot vier ogen moet gebruiken om een gelijkmatige kroon te krijgen. Maak na het snoeien de basis zorgvuldig schoon, bijvoorbeeld met een vochtige doek, zodat er later geen vuil in de wonden komt.
Toppenextractie
Nu is het eindelijk zover en is het uur van daadwerkelijke verfijning aangebroken. Hiervoor heb je geschikte scion-ogen nodig:
- snijd een gezonde, bloemdragende zijscheut af
- Bloemen moeten vervaagd zijn
- Verwijder bloemen, stekels en bladeren
- Laat de stengels van de bladeren staan
- Verkort de basis van de bladstengels
- De ‘slapende’ ogen bevinden zich in de bladoksels
- Houd de telg zo vast dat de steel naar het lichaam wijst
- Snijd voorzichtig de bladokselknop uit met een rechte snede
- Plaats het mesje onder het oog
- Maak de snede plat onder het oog richting je lichaam
- snijd ook een stuk schors af
- De snede moet ongeveer twee centimeter lang zijn
- draai het uitgesneden oog om
- Trek voorzichtig het houten bordje aan de achterkant los
Als je nog steeds een beetje onzeker bent over het verwijderen van de rozenogen, kun je eerst de beschreven snede oefenen op een andere scheut die niet bedoeld is om te enten. Pas op dat u het oog niet beschadigt.
Occulate
Keer nu terug naar de basis en maak een T-vormige snede in de schors bij de wortelhals, een paar centimeter boven de grond. Open de resulterende zak door de schors voorzichtig met uw vingers uit elkaar te trekken. Duw het kostbare oog voorzichtig naar binnen met de punt naar boven gericht. Snijd de zichtbare delen boven de horizontale snede af met een scherp mes en verbind het transplantatiegebied onmiddellijk met een geschikt verband.
Vervolgzorg
Stap nu wat compost op de wortelhals, maar bedek in geen geval het entgebied. Raak hem niet meer aan, je kunt de roos het beste met rust laten. Maar controleer regelmatig op nieuwe scheuten: wilde scheuten dienen direct verwijderd te worden, de scheuten uit de geënte ogen mogen uiteraard blijven zitten. Wilde scheuten groeien vaak direct uit de onderstam en zijn bovendien anders gekleurd dan scheuten van de edele soort. Deze worden meestal gekenmerkt door een lichtgroene, zachte bast en roodachtige stekels.
Tip:
Veel boom- of rozenkwekerijen bieden cursussen aan voor hobbytuiniers waarin het juiste enten kan worden geleerd. Vraag het maar aan uw gespecialiseerde tuinman of het dichtstbijzijnde centrum voor volwasseneneducatie.
