Wat is dat, een herfstaster, een winteraster of zelfs een chrysant? Een kleine verduidelijking van termen voor meer duidelijkheid vooraf: de winteraster behoort tot de familie Asteraceae. Botanisch worden ze beschreven als Dendranthema x grandiflorum of Chrysanthemum indicum hybriden. De winteraster kwam vanuit Oost-Azië onze tuinen binnen. Andere namen zijn tuinchrysant, boerenchrysant of herfstaster. Deze laatste behoort echter strikt genomen tot het geslacht Aster sp., dat zijn oorsprong vindt in Noord-Amerika.
Locatie en bodem
Winterasters zijn een verrijking voor elk meerjarig bed. Wanneer de meeste bloeiende planten hun zaden al hebben gevormd en zijn uitgedroogd, zijn ze op hun best. Sommige soorten bloeien tot in december. Bij het kiezen van een locatie moet er echter voor worden gezorgd dat ze voldoende zon of op zijn minst helderheid krijgen naarmate de dagen korter worden. In de winter zijn constant natte stukken grond ongeschikt voor winterasters. Ook in potten zien ze er goed uit. Hoe zonniger de locatie, hoe groter het bloeipotentieel. De grond moet los en voedselrijk zijn. Verdichte grond moet vóór plaatsing grondig worden losgemaakt en gemengd met zand. Het mengen met compost zorgt voor voldoende voedingsstoffen op de lange termijn. Bodems die in de winter de neiging hebben veel vocht vast te houden, zijn ongunstig. Rot komt voor, vooral in de gebieden met nieuwe scheuten.
Water geven en bemesten
De waterbehoefte van winterasters is behoorlijk hoog, vooral in de zomer. Ze houden echter helemaal niet van opspattend water van bovenaf. In potten kunt u ze het beste van onderaf water geven of onderdompelen. Constante vochtigheid op hun bladeren leidt tot een verhoogde gevoeligheid voor echte meeldauw. In het bed kunnen de chrysanten het beste van onderaf flink worden bewaterd. Een constante besprenkeling van water door een of iets dergelijks. is daarom te vermijden. De bloei in de nazomer en herfst is mede afhankelijk van de watergift in de zomer. Kortom, de asters in potten hebben regelmatiger water nodig dan de exemplaren die buiten worden geplant. Tijdens de rustperiode in de winter heeft de winteraster alleen voldoende water nodig om ervoor te zorgen dat de kluit niet volledig uitdroogt. De winterasters vinden het heerlijk omdat het rijk is aan voedingsstoffen. Eén keer per jaar, vóór de bloei in de zomer, of twee keer per jaar, in de lente en de herfst, wordt er gekruide mest of compost aan het bed toegevoegd. Dit is hoe sterke, gezonde klonten ontstaan. In plaats daarvan kan zoals voorgeschreven een anorganische meststof voor bloeiende planten met een hoger fosforgeh alte worden toegepast.
Tip:
Als de bladeren en bloemen enigszins gaan hangen, geef ze dan zo snel mogelijk water. Je moet hem echter niet te vaak op deze plekken laten komen, noch in de pot, noch buiten. Een te vaak gebrek aan water heeft een negatief effect op de bloei.
Snijden
Tijdens de bloeiperiode zorgt het regelmatig uitdunnen van uitgebloeide bloemen voor veel nieuwe bloemen. Na de bloei kunnen de winterasters dicht bij de grond worden teruggesnoeid. Als de snede alleen in het voorjaar wordt gedaan, wordt de plant door het blad beter beschermd tegen vorst. Voorjaarssnoei is daarom vooral aan te raden voor jonge exemplaren en soorten die gevoeliger zijn voor vorst. In het voorjaar kun je de nieuwe scheuten inkorten om een dichtere vertakking te bevorderen.
Overwintering
Winterharde chrysanten in pot worden op een beschutte plek gezet en eventueel omwikkeld met vlies. De meeste soorten hebben niet veel winterbescherming in het bed nodig. Jonge planten en gevoeligere soorten kunnen worden bedekt met bladeren of kreupelhout. De mate van winterhardheid varieert aanzienlijk van ras tot ras. Afhankelijk van de regio en locatie overleven chrysanten de winter mogelijk niet, ook al hebben speciaalzaken ze als winterhard geadverteerd. Door de lage verkoopprijs van de meeste soorten kunnen de kale plekken dan in het voorjaar vervangen worden door nieuwe planten.
Propageren
In de regel kunnen alle soorten winter- of herfstasters zonder problemen worden vermeerderd:
Divisie
Je moet de meerjarige kussens elke drie jaar verdelen. De beste tijd hiervoor is de lente. Als dit uitdunnen niet plaatsvindt, zullen de bloemhoofdjes in de loop der jaren steeds kleiner worden. Om te verdelen, graaft u de plant voorzichtig uit en verdeelt u de kluit met een scherp mes. Vervolgens worden de onderdelen op de gewenste locaties teruggeplaatst.
Stekken
Om dit te doen, worden in het voorjaar scheutpunten tot 10 cm lang afgesneden en in een mengsel van aarde en zand geplaatst. Deze moet nu constant vochtig gehouden worden bij temperaturen rond de 18°C. Na het rooten de jonge scheuten vaker afknippen om meervoudige vertakking te bevorderen.
Tip:
Als je je winterasters in het voorjaar uit stekjes wilt vermeerderen, moet je ze na de bloei niet overal dicht bij de grond afknippen. De scheuten die het meest geschikt zijn om in voorjaarsvorm te stekken vanaf de zijknoppen.
Zaaien
In het vroege voorjaar kun je de asterzaden direct in het bed leggen. De zaden van winterasters kunnen het hele jaar door worden gekweekt in kleine potten met kweekaarde in de kas of wintertuin (bij 18° C - 20° C).
Planten
Je kunt winterchrysanten meestal als kuipplant kopen. Ze kunnen dan op elk moment van het jaar buiten worden geplaatst. De beste tijd is echter altijd de lente. De plant heeft dan voldoende tijd om zich goed te vestigen tot de volgende winter. Het voorjaar is ook de beste tijd om potasters te verpotten.
Ziekten en plagen
Alvast goed nieuws, slakken houden helemaal niet van chrysanten en asters. Over het algemeen is de gevoeligheid voor ongedierte beperkt. Spintmijten verschijnen als de winteraster in de pot te donker en warm is in zijn winterkwartier. Als er veel vocht van bovenaf komt, kan er zowel in de pot- als buitenkweek schimmel en meeldauw ontstaan. In dit geval moeten de aangetaste scheuten worden verwijderd. Een thee-extract gemaakt van paardenstaart is, naast de juiste standplaats en goede verzorging, een goede voorzorgsmaatregel. Een andere schimmelziekte is asterverwelking. Als onmiddellijk water geven de hangende bladeren niet verbetert, is het hoogstwaarschijnlijk asterverwelking. Er is een speciaal gewasbeschermingsmiddel verkrijgbaar bij de speciaalzaak.
Soort
De meerjarige herfstchrysanten (winterasters) zijn in kleine potten verkrijgbaar bij de speciaalzaak. Ze lijken vrij onopvallend in tegenstelling tot de eenjarige, bolvormige, weelderig bloeiende boerenchrysanten. Maar ook in de volle grond bereiken ze vrij snel hun topprestaties en ontwikkelen ze sterke bloemen. De bloei van de herfstaster (ook wel winteraster, boerenchrysant genoemd) begint doorgaans pas nadat de eigenlijke herfstaster (Aster sp.) heeft gebloeid. Bijzonder mooie en robuuste soorten:
De planten uit de Indicum-hybridengroep produceren meestal dubbele bloemen met een kruidige chrysantengeur:
- 'November Sun' geelbloeiend
- ‘Vreneli’ koperrood bloeiend
De hybride variëteiten van Koreanum zijn bijzonder winterhard:
- 'Isabellarosa' enkele bloem, beige roze
- ‘Linnocence’ delicate roze bloemen
De Rubellum-hybriden hebben opvallend gesneden blad en zijn zeer krachtig en winterhard:
- ‘Hertogin van Edinburgh’ rood bloeiend
- ‘Clara Curtis’ roze-paarse bloei
Een andere verzamelgroep zijn de Hortorum-hybriden:
- 'Schwalbenstolz' bloeit donkerbruin
- ‘White Bouquet’ dubbele bloemen, wit
Conclusie
Met slechts enkele verzorgingsmaatregelen op het gebied van water, bemesting en snoei zorgen de winterharde soorten winterasters (chrysanten) en herfstasters voor een goed humeur in het herfstbed. Als snijbloemen blijven ze lang goed in de vaas. Ook veel insecten en vlinders genieten van de late bloemen in de herfstzon.
