Iedereen die een mooi gazon wil hebben, moet minstens één keer per jaar verticuteren. Goed of fout? Natuurlijk verkeerd. Waarom? Waarom doet de professional het? En waarom is het zinloos in de privétuin?
Verticuteren is het verticale snijden van de grasmat om vilt te verwijderen. In de professionele sector, dat wil zeggen op voetbalvelden en golfbanen, in stadions en arena's, gaat het erom dat het gras onder alle weersomstandigheden beloopbaar en bespeelbaar is. De kwaliteit van de grasmat komt pas op de tweede plaats. Om dit hoge niveau van veerkracht en waterdoorlatendheid te bereiken, moet de grasbasislaag, dat wil zeggen de laag waarin het gazon groeit, voornamelijk uit zand bestaan. Deze samenstelling van de grasmatbasislaag wordt in DIN 18035 geregeld met betrekking tot de korrelcurve (de verdeling van de korrelgroottes). Hierbij wordt geprobeerd een maximale waterdoorlatendheid te bereiken met de best mogelijke schuifsterkte. In de regel bestaat een grasmatbasislaag tegenwoordig uit 90% zand en 10% zandige bovengrond. Een bodem die zo arm en plantenvijandig is dat een redelijk verstandige boer niet eens rogge zou zaaien, steriel zonder enig bodemleven, maar maximaal waterdoorlatend. Om goede gazons op dergelijke grond te laten gedijen, zijn specialisten en speciale zorgmaatregelen noodzakelijk.
Door het gebrek aan bodemorganismen wordt het natuurlijke gazonvilt dat ontstaat door overgebleven maaimateriaal niet afgebroken, zoals bij natuurlijke tuingronden het geval is, maar moet het handmatig worden verwijderd door middel van verzorging en verticuteren. Wanneer het gazon wordt bedekt met noppen, worden ook groene grassen in de grond gedrukt en gedeeltelijk anaëroob afgebroken. Hierdoor kan een hard, waterafstotend vilt ontstaan dat de waterdoorlatendheid belemmert. Daarom is het vilt in de professionele sector slecht en onwenselijk en moet het met krachtige maatregelen worden verwijderd die de grasmat definitief zullen beschadigen. Voor professionals bestaat deze maatregel altijd uit vier werkstappen: verticuteren, schuren, opnieuw zaaien en bemesten. Verticuteren om het vilt te verwijderen, zand om de waterdoorlatendheid te vergroten en het resterende vilt te verdunnen, opnieuw inzaaien om het beschadigde gras weer te sluiten en te bemesten om het resterende gras te versterken.
In een privétuin is het uiteindelijke doel niet de waterdoorlatendheid, maar eerder een mooi gazon. Op goede tuingronden ligt nooit meer dan een centimeter los vilt, wat belangrijk is voor de grasmat. Dus riet is het probleem niet. Wat vaak het probleem is op privégazons is mos. Maar mos heeft helemaal niets met riet te maken. Mos is een indicatorplant voor stikstofgebrek. Mos verschijnt altijd – en alleen dan – als er niet genoeg kunstmest is en de grond voedselarm is. Dit gebeurt meestal het eerst in het kruingebied van bomen en hagen. Daarom blijft het gerucht bestaan dat mos uit schaduw en vochtige grond komt. In werkelijkheid worden in deze gebieden de voedingsstoffen sneller opgebruikt door de ondiepe zuigwortels van bomen en struiken en is er simpelweg meer behoefte aan kunstmest. Natuurlijk is het zo dat kunstmest, vooral organische mest, in schaduwrijke gebieden moeilijker om te zetten is, maar dit is niet de oorzaak maar maakt het juist moeilijker. Mos ontstaat niet bij voldoende bemesting en verdwijnt direct bij het toedienen van stikstof.
Wat gebeurt er als een bemost gazon wordt verticuteer om het mos handmatig te verwijderen? Aan de ene kant raken ook gazonplanten die toch al gestrest en hongerig zijn, gewond en wordt de blad- en wortelmassa vernietigd, en aan de andere kant worden er echte start- en landingsbanen aangelegd voor onkruidzaden, vooral in de lente, vooral voor de paardenbloemen, die vliegen al in het vroege voorjaar. Hoe vaker u verticuteert, hoe meer u de grasmat beschadigt, hoe meer onkruid u krijgt en hoe sneller het gazon lelijk wordt.
Sommige mensen zeggen dat het gazon ook lucht nodig heeft en dat je het daarom moet verticuteren. Waarom dan in bladeren en wortels snijden? Als er echt een soort graslong direct onder het aardoppervlak zou zijn, waarom zouden we dan niet grote gebieden ventileren in plaats van het gras te maaien? Als ik dat op ons mensen projecteer, zou dat betekenen dat we af en toe een arm of een been moeten laten afhakken, zodat we beter kunnen ademen. Dat klinkt niet erg consistent.
In werkelijkheid hebben gazons niet meer lucht nodig dan ze al om zich heen hebben, ze hebben alleen meer kunstmest nodig. Normaal gesproken zijn 3 tot 5 bemestingen per jaar nodig om een perfect gazon te behouden. Hoe minder u de grasmat beschadigt, hoe mooier het gazon is en hoe minder onkruid zich kan koloniseren. Het is dus beter om uw verticuteermachine te verkopen en de opbrengst te gebruiken om een paar zakken kunstmest te kopen; het gazon zal hiervan meer profiteren dan van de constante onderhoudsstress veroorzaakt door mechanische maatregelen.
| Noot van de redactie: Bedankt voor het verstrekken van dit artikel en de kritische recensie van verticuteren door Günther Schwab (www.rasenblog.de), algemeen directeur van Horst Schwab GmbH. |