Het platte dak was voorheen vooral voorbehouden aan goedkope functionele gebouwen, maar geniet sinds het klassieke modernisme vanaf de jaren 1020 ook een grote populariteit in woon- en representatieve gebouwen. De structuur is net zo gevarieerd als het gebruik ervan. Hier leggen we de meest voorkomende platte dakconstructies uit en leggen we hun voor- en nadelen uit.
De algemene structuur
Net als alle andere dakvormen moet het platte dak over het algemeen aan drie basisvereisten voldoen. Deze kunnen worden bereikt door één en hetzelfde onderdeel van de constructieve structuur, maar kunnen elkaar ook duidelijk “in de weg staan”.
Laadvermogen
Elke platte dakconstructie moet sterk genoeg zijn om de volgende belastingen te absorberen en deze veilig over te brengen naar de ondersteunende componenten, d.w.z. muren of steunen:
- Constructie – d.w.z. het gewicht van het dak zelf
- Neerslag – het gewicht van regenwater en vooral sneeuw
- Verkeersbelasting - afhankelijk van het type dakgebruik, ofwel vakmensen voor het onderhoud, of - bij gebruik als dakterras - mensen, meubels, planten, etc.
Thermische isolatie
Voor verwarmde gebouwen vereist de Energiebesparingsverordening ENEV een minimumnorm voor thermische isolatie voor het platte dak om de hoeveelheid energie die verloren gaat via de dakoppervlakken te beperken. Hoewel dit bij onverwarmde gebouwen niet nodig is, kan afhankelijk van het gebruik een minimale isolatie ter voorkoming van condensvorming conform DIN4108 noodzakelijk zijn.
Afdichting
Ten slotte moet het platte dak natuurlijk beschermen tegen de ongunstige weersomstandigheden, namelijk wind en neerslag. Hiertoe moet het constructief ontwerp voorzien in een dicht niveau. In de regel moet deze zo worden ontworpen dat problemen die ontstaan, zoals een verstopte afvoer of een defecte goot, niet direct leiden tot waterschade in de constructie.
Voor- en nadelen
Ten slotte moeten de belangrijkste voor- en nadelen van platte daken hier duidelijk worden samengevat:
Voordelen
- Lage installatiehoogte
- Makkelijk te gebruiken bovenop (bijv. dakterras)
- Gereserveerd voor onzichtbare verschijning
- Productie kan vrij eenvoudig worden gerealiseerd door isolatie te installeren en horizontaal af te dichten
- Geen verloren zolderruimte eronder, omdat de kamer bovenaan horizontaal gesloten is
Nadelen
- Langzame waterafvoer door geen of lage helling
- Bij lekkages dringt water snel de constructie binnen
- Intern drainagecomplex en gevoelig voor mislukkingen
- Geen sneeuw die wegglijdt door gebrek aan helling
- Geen zelfreinigend effect, omdat het langzaam afvoerende regenwater weinig spoeleffect heeft
Kantelen
Zelfs als het platte dak plat is, betekent dat niet automatisch dat het helemaal geen helling mag hebben. Zelfs het tegenovergestelde. Als bij de aanleg van het platte dak de specificaties van de richtlijnen voor platte daken worden gevolgd, moet het dak een helling van minimaal twee procent hebben richting de afvoerpunten – dakafvoeren of dakgoten. Ofwel kan het gehele dak aflopend zijn, ofwel wordt alleen het afdichtingsniveau voorzien van het afschot, bijvoorbeeld via taps toelopende schuine isolatie op een volledig horizontaal bouwniveau. Deze tendens leidt ertoe dat het regenwater specifiek naar de afvoerende delen wordt geleid. Bij de hellingsmaat, die vrij hoog blijkt te zijn, wordt er bovendien rekening mee gehouden dat er tijdens de uitvoering altijd afwijkingen kunnen optreden. Als de helling te laag is, kunnen er zelfs bij kleine niveauverschillen waterzakken ontstaan, waarin regenwater permanent blijft staan en de constructie onder druk zet. Aan de bovenkant is de afbakening van het platte dak en de steilere dakvormen niet duidelijk gedefinieerd. Vanaf een helling van zo’n drie tot vijf graden spreekt men niet meer van een echt plat dak, maar eerder van een plat schuin dak.
INFO:
De aangegeven minimale helling hoeft niet noodzakelijkerwijs te worden aangehouden. Er worden altijd echte platte daken met een helling van nul graden gemaakt. De hellingswaarde weerspiegelt echter de ervaringen van bouwers van platte daken en is bedoeld om vochtschade zoveel mogelijk te helpen voorkomen
Klassieke bouwmaterialen
In tegenstelling tot verschillende andere dakvormen is het platte dak vrij beperkt wat betreft de bouwmaterialen die gebruikt zijn om het te maken. Dit komt vooral door de ontwerpuitdagingen van de minimale helling en het mogelijke gebruik van het dakoppervlak. De structuur, isolatie en afdichting moeten zich hieraan aanpassen en reageren op de uitdagingen van deze eigenaardigheden.
Structurele structuur
De volgende ondersteunende structuren zijn opgezet:
- Homogene gewapende betonplaat
- Stalen of betonnen balken met hangende betonelementen
- Houten balk met houten bekleding als draagvlak
- Stalen balk met houten of metalen bekleding (dan meestal trapeziumvormig plaatstaal)
Isolatie
Bewezen isolatieopties zijn:
- Geschuimde kunststoffen als klassiek isolatiemateriaal voor plaatsing op vlakke oppervlakken, bijvoorbeeld gewapende betonplaten of houten bekledingen
- Schuimglas als vlakke afdekking, zie hierboven
- Minerale wol, cellulose-isolatie en andere zachte isolatiematerialen voor installatie in holtes tussen dragende elementen
SPECIAAL GEVAL:
Sandwichelementen
Hier worden geschuimde kunststoffen rechtstreeks gebruikt met een trapeziumvormige plaat als een combinatie van isolatielaag en vlakke draagstructuur.
Afdichting
Als het om het afdichten van platte daken gaat, zijn er uiteindelijk slechts twee veel voorkomende varianten:
- Film – kunststoffolie voor verlijming op vlakke oppervlakken, bijvoorbeeld drukvaste isolatie
- Bitumen – bitumenhoudende waterdichtingsmembranen die niet zijn gelijmd, maar zijn vastgelast door het branden van een vlam en het vloeibaar maken van het bitumen
Topping
Meestal niet nodig voor de pure functie van het platte dak als onderdeel van de gebouwschil. Verschillende dakbedekkingen kunnen verschillende voordelen opleveren:
- Vergroening: Vertraging in de uitstoot van regenwater, ecologische meerwaarde, visuele verbetering
- Grind: mechanische bescherming van de afdichting, belasting als bescherming tegen windzuiging, UV-bescherming van kunststof- en bitumenafdichtingen
- Loopoppervlakken: Om het dakoppervlak als terras te gebruiken, kan als plaatbedekking of houten rooster worden geproduceerd, analoog aan terrassen op een vlakke ondergrond
Bouwprincipes
Nu u de essentiële vereisten voor een plat dak kent, evenals de catalogus met gemeenschappelijke componenten, is het nu belangrijk om beide te combineren tot een functionerende totaalconstructie. Ondanks wat in eerste instantie een zeer groot aantal mogelijke combinaties lijkt te zijn, zijn er eigenlijk maar een paar algemene systemen waarmee doorgaans een functionerend plat dak wordt gecreëerd:
1. Dakisolatie
In deze klassieke en eenvoudige vorm van plat dak worden de componenten eenvoudig op elkaar gestapeld. Onderaan bevindt zich de draagconstructie, dat wil zeggen de betonplaat of de houten bekleding op steunniveau. Hierna volgt de isolatielaag. Deze moet zo drukbestendig zijn dat deze naast een eventuele sneeuwbelasting de volgende onderdelen kan opnemen en eventueel gebruik van het dak kan weerstaan. De afdichting wordt nu als vlakke onderconstructie op de isolatielaag aangebracht. Het beschermt de hele constructie, evenals het gebouw dat door het platte dak wordt bedekt. Er kan nu een individuele afdekking op de afdichting worden aangebracht, of de afdichting kan het functionele bovenste uiteinde van de constructie blijven.
1b. Speciaal geval van omgekeerd dak
Een bijzondere vorm van de zojuist beschreven platte dakconstructie is het zogenaamde omgekeerde dak. Hierbij wordt de isolatie niet onder de beschermafdichting aangebracht, maar bovenop de afdichting geplaatst. De afdichting bevindt zich daarom direct op het draagniveau. Bij deze dakconstructie dient de isolatielaag zonder voegen of kieren te worden aangebracht om het binnendringen van warmtegeleidend regenwater zoveel mogelijk te voorkomen. Bovendien moet de isolatie zelf bestand zijn tegen constant vocht. Deze constructie wordt meestal aangevuld met een beschermend membraan en een grindlaag om de isolatie op zijn plaats te houden.
LET OP:
Deze constructie werd veel gebruikt in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw en is nog steeds terug te vinden in bestaande gebouwen. Het wordt echter zelden herbouwd vanwege isolatieproblemen.
2. Isolatie in het dak
Als het platte dak is gemaakt van een steunlaag met daarop plaatmateriaal, is het mogelijk om de isolatie er niet bovenop te leggen, maar deze tussen de steunen te plaatsen. Het voordeel ligt voor de hand: een aanzienlijk lagere installatiehoogte dankzij het ontbreken van een afmeting van de isolatielaag. Aan de andere kant moet de isolatie aan de onderkant worden vastgezet om te voorkomen dat deze eruit v alt, dus een verlaagd plafond met anti-lekfolie en klemlatten is niet te vermijden. Over het algemeen is dakisolatie alleen geschikt voor houten constructies, omdat het hout zelf een bepaalde isolatiewaarde heeft. Stalen of betonnen balken daarentegen zouden flagrante koudebruggen creëren tussen de individuele isolatiepakketten, met alle daaruit voortvloeiende problemen.
3. Isolatie onder het dak
Voor de volledigheid moet hier de isolatie onder het dak worden vermeld. Hierbij wordt een bestaand dak vanaf de onderzijde geïsoleerd. Dit kan door vlakke isolatiematerialen te lijmen en af te dekken, of door extra latten aan te brengen waartussen de isolatie wordt aangebracht. Omdat de isolatie echter alleen kan worden uitgebreid tot aan de muren die de structuur ondersteunen, is dit de slechtst mogelijke optie en wordt deze meestal alleen aangetroffen bij de renovatie van oude gebouwen. Omdat het voordeel duidelijk is dat het geïnstalleerd kan worden zonder het bestaande dak te hoeven openen of volledig te moeten demonteren.
De rand van het dak
Op platte daken wordt speciale aandacht besteed aan de dakrand. Het platte dak kan zowel voorzien zijn van een dakoverstek als onzichtbaar verborgen achter een zolder, dat wil zeggen een omringende muur. Afhankelijk van de gewenste oplossing stelt dit bijzondere eisen aan de dakrand:
Voor dakoverstek
- Externe afvoer via regengoot aan één zijde of rondom
- Dakhelling naar buiten hellend richting de goot
- Laat de afdichting over de inlaatplaat in de goot lopen
- Bij bedekking bovenop de waterdichting, voorzie waterdoorlatende randstroken, bijv. grindstrook
LET OP:
Een plat dak met een overstek kan uiteraard ook worden afgevoerd via interne afvoeren. Deze worden echter zelden gebruikt omdat ze gevoeliger zijn voor falen dan een goot en bovendien talrijke dakdoorvoeringen vereisen. De eerste keuze is daarom meestal de buitengoot, waar het water eenvoudig overheen loopt en druppelt bij een verstopte regenpijp.
In Attica
- Laat de afdichting rondom de borstwering naar boven lopen
- Sluithoogte volgens DIN minimaal 15 cm boven de bovenrand van de bekleding
- Let op de buigradius van de afdichting in de vallei van het dak tot aan de borstwering en voorzie een isolatiewig
- Bovenafdichting over klemprofiel en overhangplaat
- Afvoer aan de binnenzijde via dakafvoeren, helling uitlijnen op het laagste punt
- Minstens twee afvoeren nodig, alternatief noodoverloop als tweede afvoer
- Bescherm de bovenzijde van de borstwering tegen water, bijvoorbeeld door metalen platen
