Bijna iedereen kent het typische afgesneden gevelaanzicht van een half schilddak. Ze duikt meestal onder een overhangend dak ter bescherming. Maar heel weinig mensen weten dat dit een schilddak is. Hier vindt u alle informatie over deze traditionele dakvorm en leert u ook de talrijke voor- en nadelen kennen.
Wat zit er verborgen achter het schilddak?
Het schilddak is een subvorm van het schilddak. Zo heeft een schilddak twee grote dakvlakken met identieke hellingen die samenkomen in een nok. Ook de geveluiteinden worden begrensd door schuine dakvlakken die aansluiten op de centraal opgestelde nok. In tegenstelling tot de schildvlakken van het klassieke schilddak, die tot aan de dakrand reiken, zijn de schildvlakken van het halfschilddak naar beneden toe ingekort. De dakrand, dat wil zeggen de onderrand van het dak, steekt in het gevelgedeelte naar boven uit. Hierdoor worden de driehoekige zadeldakgevels niet volledig vervangen door dakvlakken, zoals bij schilddaken het geval is, maar verschijnen ze hier als aan de bovenzijde afgesneden trapeziums. Je zou kunnen zeggen dat het halfschilddak een soort tussenstap vertegenwoordigt tussen een zadeldak en een schilddak.
Klassieke voorbeelden van schilddaken
Het beste voorbeeld van een half schilddak is waarschijnlijk de traditionele boerderij uit het Zwarte Woud. Het expansieve dak bedekt tegelijkertijd gebruiks- en woonruimtes en voert dankzij de steile dakhellingen de soms enorme wintersneeuwmassa's veilig af. De grote dakoverstek zorgt ervoor dat er voor het huis een werkruimte is die beschermd is tegen regen en sneeuw. En dit is precies waar het uur van het halfschilddak slaat. Terwijl een normaal schilddak zou resulteren in een enorme schaduw van de gehele gevelmuur, zorgt het kleinere schilddak voor voldoende verlichtingsmogelijkheden zonder de bescherming van de dakoverstek te veel te verminderen.
Constructie en statica
De ondersteunende structuur van het halfschilddak bestaat uit de volgende structurele hoofdelementen:
- Dakspanten als steunlaag voor dakbedekking
- Eerst als bovenste steunpunt van de spanten
- Middengording of middengordingen als steunpunten voor de spanten in het midden van het veld
- Drempel als onderste steunpunt van de spanten
- Steunen of ondersteuningssysteem (“ligstoel” of “stastoel”) voor het overbrengen van de last van de nok, gordingen en drempel naar de massieve muren eronder
LET OP:
In tegenstelling tot het schilddak, waarbij alle elementen die de spanten ondersteunen zo kunnen worden ontworpen dat ze aan alle kanten doorlopend doorlopen, maakt tenminste de drempel als onderste steunpunt een sprong in hoogte. In de meeste gevallen wordt de drempel op de scheve heupvlakken volledig geëlimineerd, zodat de spanten daar alleen op de gordingen en de heupspanten tussen de orthogonaal uitgelijnde dakvlakken rusten.
De dakconstructie
De constructie van de historische halve schilddaken was ongelooflijk eenvoudig. Als pure bescherming tegen weersinvloeden over de onverwarmde dakruimte ondersteunden dwarslatten de dakbedekking rechtstreeks op de spanten. Tegenwoordig is de dakconstructie echter veel complexer (constructie van binnen naar buiten):
- Optische bekleding, bijvoorbeeld als houten bekisting of gipsplaatbekleding met verf, behang of gips
- Steunlatten voor bekleding, meestal ook een installatieniveau voor verlichting etc.
- Dampdiffusiedichte laag, meestal als foliemateriaal
- Bouwniveau gemaakt van spanten en zachte isolatie tussen de spanten (minerale wol, cellulose, enz.)
- Regendicht onderdakmembraan, als folie of extra watergeleidende isolatielaag (bijv. zachte houtvezelplaat)
- Onderbouw van de dakbedekking, bij pannen of dakpannen van tengellatten en panlatten
- Dakbedekking
LET OP:
Als spanten binnen visueel zichtbaar moeten blijven, is het ook mogelijk om het isolatieniveau als drukvaste polystyreenisolatie of als zachte isolatie tussen dragende balken op dakspantniveau aan te brengen. Deze oplossing wordt echter doorgaans alleen toegepast bij schilddaken als onderdeel van de daaropvolgende isolatie, omdat de inspanning die nodig is om hoeken te creëren tussen het halve schildvlak en het normale dakvlak structureel complex is en daarom kostbaar om te implementeren.
Gemeenschappelijke dakbedekking
Vanwege de doorgaans vrij hoge dakhelling van een half schilddak, worden voor de afdekking meestal de gebruikelijke dekbedekkingen gebruikt die ook voor een zadeldak worden gebruikt:
- Baksteen
- Betonnen dakpannen
- Plaatwerk
Regionaal gemotiveerd zijn dit soort oppervlakken ook steeds weer terug te vinden als historische referentie en als terugkeer naar beproefde methoden:
- gordelroos
- Leisteen
- Reet / Stro
Dakbedekking van folie of gebitumineerde platen, evenals groen- en grinddaken zijn technisch mogelijk, vooral voor ondiepere hellende daken, maar als je naar de gebouwde voorbeelden kijkt, zijn ze meer van theoretische aard.
LET OP:
Afhankelijk van de gekozen dakbedekking kan de benodigde onderbouw uiteraard variëren. Vooral dakbedekking van plaatstaal vereist doorgaans een vlakke ondersteuning in de vorm van een houten bekisting.
De dakhelling van een half schilddak
In theorie kan het schilddak worden geproduceerd met vrijwel elke helling van de hoofd- en schilddakvlakken. Uit de lange geschiedenis van deze dakvorm blijkt echter dat gebruikelijke en vooral verstandige hellingen tussen de 35 en 50 graden liggen. Dit spectrum resulteert in een gemakkelijk bruikbare dakruimte en de structurele details kunnen zonder al te veel extra inspanning worden gecreëerd. Tegelijkertijd heeft het dak een gezonde dimensie ten opzichte van het onderliggende gebouw, waardoor design en techniek hand in hand gaan.
Typische structuren en installaties
Historische halve schilddaken vereisen grotendeels geen dakconstructies vanwege hun meestal puur economische gebruik op zolder. Door de helling van het dak kunnen echter alle gangbare dakconstructies en installaties, van dakramen tot dakkapellen tot dakbalkons, zowel technisch als ontwerptechnisch probleemloos worden gerealiseerd. Omdat de hoofddakvlakken minder last hebben van de verkleinde schildvlakken vergeleken met een normaal schilddak, is het halfschilddak nog beter geschikt om via de genoemde elementen een opwaardering van de dakruimte te realiseren.
Voor- en nadelen
Voor- en nadelen van het halfschilddak zijn als volgt kort samengevat:
Voordelen
- Meestal royale, gemakkelijk bruikbare dakruimte voor gemeenschappelijke hellingen
- Goed compromis tussen bescherming tegen weersinvloeden en verlichtingsopties voor de geveloppervlakken
- Optisch minder intens uiterlijk dan schilddak
- Goede afvoer van regen en sneeuw op normale hellingen
- Goede compatibiliteit met dakconstructies en dakinstallaties
Nadelen
- Hoge constructie-inspanning voor kromme heupgebieden
- Hoog visueel gewicht, vooral in kleinere gebouwen met een laag aantal verdiepingen
- Moeilijke belichtingsopties in de dakpiek vanwege heupoppervlakken
