De regelmatige berichtgeving in de media over giftige planten maakt hobbytuinders zich bewuster van hun eigen sier- en nuttige planten. Dit geldt des te meer als er kinderen en huisdieren in de tuin, op het balkon of in huis zijn. Iedereen die bij de geringste verdenking afziet van het kweken van een plantensoort, mist iets van de magie van bloemen. Gezien de aanzienlijke verschillen in toxische inhoud kan een juiste hantering elk potentieel gevaar verminderen of volledig elimineren. Vraag je niet langer af: zijn sneeuwklokjes giftig? Dit is wat je moet weten!
Enigszins giftig door alkaloïden
Als plantengeslacht behoren sneeuwklokjes tot de amaryllisfamilie. Dit feit impliceert dat er verschillende alkaloïden in het plantensap zitten. Alkaloïden zijn meer dan 10.000 natuurlijk voorkomende organische verbindingen. Onder de brede definitie vallen ook bekende stoffen zoals cafeïne in koffieplanten, capsaïcine in peperplanten, morfine in maanzaadplanten of de herfstkrokus-alkaloïde colchicine. Hieruit volgt dat de loutere aanwezigheid van een alkaloïde niet noodzakelijkerwijs een levensbedreigende toxiciteit betekent. De overgrote meerderheid van deze verbindingen is echter in meer of mindere mate giftig. Wat betreft de giftige inhoud van sneeuwklokjes is het verband als volgt:
- De bloembollen bevatten licht giftige amaryllidachtige alkaloïden
- Bladeren en bloemen bevatten voornamelijk lycorine, tazettine en galantamine
De hoogste concentratie alkaloïden zit in de bollen, terwijl deze nauwelijks waarneembaar is in de bovengrondse delen van de plant.
Mensen en dieren getroffen
Sneeuwklokjes hebben alleen toxische effecten na consumptie. Gewoon een keer eraan snuffelen heeft geen negatieve gevolgen. Dit geldt voor zowel mensen als dieren, vooral kleine huisdieren zoals honden, katten en knaagdieren. Dit is hoe de vergiftigingsverschijnselen zich manifesteren:
- Verhoogde speekselvloed
- Misselijkheid en braken
- Buikpijn
- Diarree
- Sweat
- Duizeligheid
Wetenschappers hebben nog geen kritische dosis bepaald. De ervaring leert dat het eten van meer dan 3 sneeuwklokjesbollen de genoemde symptomen kan veroorzaken. Als een aanzienlijk grotere hoeveelheid plantendelen van het sneeuwklokje wordt gegeten, kunnen in het ergste geval verlammingsverschijnselen optreden.
Eerstehulpmaatregelen
Na het opzettelijk of onopzettelijk consumeren van maximaal 3 bloembollen, adviseert het Bonn Vergiftigingencentrum om voldoende vloeistoffen toe te dienen, zoals niet-koolzuurhoudend water of thee. Als er teveel bladeren en bloemen zijn ingenomen, moet uw huisarts worden geraadpleegd. Deze beslist of de toediening van een houtskoolpreparaat voldoende is of dat ontgifting in de kliniek noodzakelijk is.
Als het een klein kind betreft, wordt overleg met de verantwoordelijke kinderarts zeker aanbevolen, vooral als de geconsumeerde hoeveelheid niet precies kan worden bepaald.
Als er in grote mate symptomen van sneeuwklokjesvergiftiging optreden bij uw huisdier, dient u in ieder geval telefonisch contact op te nemen met de dierenarts om te adviseren over hoe verder te gaan.
Tip:
Lelietje-van-dalen, die op het eerste gezicht op sneeuwklokjes lijken, zijn veel giftiger. Daarom werden lelietje-van-dalen in 2014 uitgeroepen tot giftige plant van het jaar, terwijl sneeuwklokjes niet eens in de buurt komen van een nominatie.
Locatie en distributie
Sneeuwklokjes komen voor in heel Europa, van Klein-Azië tot de Kaspische Zee. Omdat ze de neiging hebben om in het wild te verwilderen, koloniseren ze grote en kleine open plekken in loofbossen buiten de tuinen, gedijen ze langs taluds langs de weg of in bosweiden. In het bed worden de vroege bloeiers bij voorkeur geplant op halfschaduwrijke locaties onder hoge bomen.
Als er sneeuwklokjes in je tuin verschijnen zonder dat je ze bewust hebt geplant, zijn bezige mieren verantwoordelijk voor de bloemen. De insecten zijn dol op de zaden omdat ze een smakelijke voedingsstof bevatten. Op weg naar het nest eten de mieren een deel van de voedingsstoffen op, laten de zaadjes achteloos rondslingeren en binnen de kortste keren ontspruit er een jong sneeuwklokje uit.
Uiterlijk
Om een sneeuwklokje positief te identificeren, zijn de volgende kenmerken belangrijk:
- Twee tot drie basale, lineaire bladeren vormen de basis
- Er verschijnt een bloem op de 2 tot 30 centimeter hoge bloemstengel
- 3 witte schutbladeren ontvouwen zich aan de buitenkant en 3 kleinere, groen-witte bloemblaadjes aan de binnenkant
- De bolvormige, 1 tot 2 centimeter dikke bol dient als overlevingsorgaan
De bloeiperiode loopt van februari tot april. Sommige zeldzame soorten bloeien tot in mei. Daarom kan de bloeiperiode botsen met de meer giftige lelietje-van-dalen.
Tips voor het hanteren
Als er geen kinderen of huisdieren in de tuin of op het balkon zijn, vormen sneeuwklokjes ondanks hun licht giftige inhoud geen gevaar. In alle andere gevallen hoef je niet per se de mooie lentebloemen te missen als je de volgende voorzorgsmaatregelen neemt:
Uien in een draadmand doen
Het plaatsen van bloembollen in een draadmand beschermt niet alleen tegen plagen van ongedierte zoals veldmuizen. Deze maatregel beschermt nieuwsgierig gravende honden of katten tegen vergiftiging door de knobbeltjes. Hoe je het goed doet:
- Graaf kleine plantgaten van 15 centimeter diep tijdens de planttijd in september
- Plaats in elke put een draadmand met het deksel open
- Smeer een laagje zand op de zool van 2-3 centimeter
- Vul de uitgraving in en plant de sneeuwklokjesbollen 7-8 centimeter diep
- Sluit het gaasdeksel goed en bedek het met aarde
Als een draadmand uitsluitend wordt gebruikt ter bescherming tegen veldmuizen, is er geen afdekking nodig omdat het ongedierte niet naar de oppervlakte durft te komen. Als het gaas ook dient als bescherming tegen gravende huisdieren, wordt de fijnmazige deksel relevanter. Jouw viervoeter kan in ieder geval niet in de buurt van de bloembol komen met zijn geconcentreerde gifgeh alte. Kinderen die hongerig zijn naar kennis tijdens een expeditie door de tuin, worden door deze voorzorgsmaatregel slechts gedeeltelijk afgeschrikt van het eten van voedsel.
Stekjes in het huishoudelijk afval
Na de bloei absorbeert de bol alle delen van de plant boven de grond om hun voedingsstoffen op te nemen. Als u last heeft van de verwelkte bladeren en bloemen van sneeuwklokjes, knip ze dan af. Het weggooien via de compost moet worden vermeden als huisdieren, grazend vee of paarden erbij kunnen komen. In dit geval gaat het maaisel bij het huishoudelijk afval. Dit moet ook worden gedaan als ongewenste exemplaren samen met de bol uit de grond zijn getrokken.
Hetzelfde geldt voor sneeuwklokjes die het huis sierden in een vaas, als arrangement of in een plantenbak en nu verdord zijn. Omdat de bloemstelen gifstoffen afgeven aan het bloemenwater, moeten vazen buiten het bereik van kinderen en huisdieren worden geplaatst.
Tip:
De teelt van sneeuwklokjes in huis wordt volledig vermeden als kleine kinderen zonder toezicht worden achtergelaten, zelfs voor een korte tijd. Het risico dat een bloembol wordt opgegeten is te groot. Deze zorgen gelden ook voor huiskatten en puppy's.
Beloofde genezende krachten
De positieve kant van de medaille mag in deze context niet onvermeld blijven. De alkaloïde galantamine, die sneeuwklokjes domineert, vereist de bovengenoemde voorzorgsmaatregelen in de tuin, maar heeft ook een hoopgevende genezende kracht tegen een plaag van de mensheid. Onderzoekers zijn al sinds het midden van de jaren vijftig op de hoogte van het remmende effect op de ziekte van Alzheimer. De alkaloïde vertraagt op zijn minst de progressie van dementie door een tekort aan neutrotransmitters te elimineren. Het kleine sneeuwklokje en het Kaukasische sneeuwklokje leveren vooral galantamine in de gewenste samenstelling. Het onderzoek met sneeuwklokjes is in dit opzicht verre van compleet en geeft aanleiding tot hoop op verdere vooruitgang.
Bovendien genieten de ingrediënten van sneeuwklokjes een grote aanhang in de Bachbloesemtherapie. Er wordt gezegd dat de bloemenessentie de hoop op een nieuw begin versterkt en vergankelijkheid gemakkelijker accepteert.
Conclusie
De vraag: ‘Zijn sneeuwklokjes giftig?’ is zeker terecht. De alkaloïden in het plantensap maken consumptie van meer dan 3 bloembollen alleen maar onveilig. Daarom moeten de hier beschreven voorzorgsmaatregelen worden genomen als kleine kinderen of huisdieren zonder toezicht in de buurt van sneeuwklokjes kunnen zijn. Bovendien heeft het maaisel geen plaats op de compost als er grazend vee of paarden komen. Verder is er niets mis mee om de betoverende vroegbloeiers in de tuin en op het balkon te planten, zodat ze met hun witte bloemen de naderende lente aankondigen.
