Voor veel mensen is het zoeken, openen en eten van beukennootjes onderdeel van een boswandeling, net als het ritselen van de bladeren en het spel van licht en schaduw. Er wordt echter herhaaldelijk op gewezen dat de zaden van de gewone beuk giftig zijn. Iedereen die graag van de nootachtige geur van beukennootjes geniet, vraagt zich nu terecht af of hij er in de toekomst beter vanaf kan blijven. Hieronder leggen we uit hoe giftig de beukennoot eigenlijk is en waar je op moet letten bij de consumptie ervan.
Giftig of niet?
De vraag over de schadelijkheid van beukennootjes moet duidelijk met “ja” worden beantwoord. Beukennootjes bevatten namelijk een hoog geh alte aanoxaalzuur Deze stof, die ook in diverse andere gewassen voorkomt, is in eerste instantie niet kritisch, maar kan snel verslechteren als er te veel van wordt geconsumeerd of als het oxalaat het evenwicht in het menselijk lichaam wordt verstoord en wordt afgezet in de nieren. Daar kan het tot de volgende klachten leiden:
- Niergriesmeel
- Nierstenen
- Andere nierziekten tot verminderde nierfunctie
Bovendien bevatten rauwe beukennootjes andere stoffen die leiden tot hun officiële classificatie als licht giftig:
Alkaloïden
Alkaloïden omvatten een verscheidenheid aan verschillende stoffen, die allemaal hun eigen unieke effecten kunnen hebben. Wat ze echter allemaal gemeen hebben, is dat ze invloed hebben op het menselijk organisme en zo kunnen bijdragen aan de hieronder beschreven symptomen van Fagin.
Trimethylamine
Dit materiaal staat ook bekend als Fagin, gebaseerd op de Latijnse naam van de beuk “Fagus”. In doseringen die kunnen optreden bij intensieve consumptie van beukennootjes zijn de mogelijke gevolgen:
- Oogirritatie
- Verslechtering van de ademhalingsorganen in de vorm van hoesten en irritatie van de keel en keelholte
- Misselijkheid
- Braken
Hoeveel is giftig?
Zoals altijd is het populaire gezegde ‘de dosis maakt het vergif’ ook hier van toepassing. Als hier en daar tijdens het wandelen in het bos individuele beukennootjes worden gegeten, zijn er zeker geen gevolgen te vrezen. Er is hier nauwelijks gevaar, ook niet voor kinderen. Alleen als beukennootjes specifiek worden verzameld en in grote aantallen worden geconsumeerd, moet men bewust letten op mogelijke symptomen en, indien nodig, verdere consumptie vermijden.
Mogelijke oplossingen
Het grote voordeel van de gifstoffen in beukennootjes is dat ze door hitte worden afgebroken of worden omgezet in niet-kritieke stoffen. Dit geldt zowel voor oxaalzuur als voor fagin en diverse alkaloïden. Hoewel je zelden beukennootjes hoeft te koken, kan het roosteren van deze nootachtige pitten een echt alternatief zijn om de gifstoffen te verwijderen en tegelijkertijd het aroma te intensiveren:
- Houd de braadtemperatuur laag, aangezien de oliën erin verbranden bij ongeveer 70 graden Celsius en bitter worden
- Zorg voor een brandtijd zodat de hele zaden continu worden verwarmd tot minimaal 50 graden Celsius, anders worden de gifstoffen niet afgebroken
- Vanwege hun kleine formaat moeten de korrels tijdens het roostproces voortdurend in de gaten worden gehouden om verbranding te voorkomen
- Geen aparte toevoeging van olie of vet nodig vanwege het hoge oliegeh alte van de korrels
Info:
In tijden van honger na de Tweede Wereldoorlog was het gebruikelijk om beukennootjes te verzamelen en deze als koffiesurrogaat te zetten. Roosteren werd specifiek gebruikt om het koffieachtige aroma te verkrijgen, maar tegelijkertijd om de gifstoffen te verwijderen.
Als beukennootjes eigenlijk giftig zijn
Er is een speciaal geval waarin de beukennoot eigenlijk meer dan licht giftig lijkt. Omdat de beukennootjes tijdens het rijpen uit de boom vallen en meestal uit de grond worden geplukt, is de kans op schimmelaantasting relatief groot. Een voor de hand liggende besmetting is nogal onkritisch. Het kan problematisch zijn als er al schimmel aanwezig is, maar nog niet merkbaar is. Als beukennootjes in dit stadium van de besmetting in grote aantallen worden geconsumeerd, kunnen vooral ouderen en kinderen veel last hebben van de gifstoffen uit de schimmel.
