Iedereen die een tuinvijver bezit, moet de belangrijkste waterwaarden in de gaten houden, want het tuinvijversysteem kan alleen goed functioneren als deze in orde zijn. De waterkwaliteit is vooral afhankelijk van de carbonaathardheid en de pH-waarde, oftewel de zuurgraad van het water. Schommelingen in deze waarden kunnen levensbedreigend zijn voor vijverbewoners. Daarom zou het bepalen van de belangrijkste waterparameters het belangrijkste onderdeel van de vijververzorging moeten zijn.
Wat beschrijft de carbonaathardheid?
Vijvers behoren tot de meest soortenrijke biotopen die leefgebied bieden aan talloze dieren en planten. Carbonaathardheid is een belangrijke parameter voor een goede waterkwaliteit op lange termijn. Het beschrijft de concentratie opgeloste mineralen, vooral calcium en magnesium, en is een belangrijke waarde voor het bufferend vermogen van het vijverwater. Het gaat er vooral om hoe goed het water schommelingen in de pH-waarde kan opvangen. Het maakt niet uit of het puur een tuinvijver of een koivijver is, want water gedraagt zich in beide soorten vijvers hetzelfde.
Vijvers hebben de neiging om na een bepaalde periode zuur te worden. De bufferende werking van de carbonaten kan deze zuren opnemen en zo een daling van de pH-waarde tegengaan, een zogenaamde zuurdaling. Overmatige algengroei kan van de ene op de andere dag onderhevig zijn aan grote schommelingen in de pH-waarde. Daarom moeten er maatregelen worden genomen om de pH dienovereenkomstig te verhogen of te verlagen.
De waarde van de carbonaathardheid (KH-waarde) wordt aangegeven in º dH (graad van Duitse hardheid) en ligt idealiter tussen 6º en 8º dH. Hoe hoger de waarde, hoe stabieler de pH-waarde van het water. Naast de carbonaathardheid is altijd de totale hardheid van de in het vijverwater opgeloste mineralen van cruciaal belang. Als de totale hardheid te zacht is, stagneren de biologische processen in de vijver. Daarom moet je altijd beide waarden meten en constant in de gaten houden.
De carbonaathardheidswaarde in de vijver verlagen
Als veel opgeloste mineralen in het vijverwater terechtkomen, hetzij door verschillende vijververzorgingsproducten of door mineralen bevattende rotsen, neemt de carbonaathardheidswaarde (KH-waarde) in het water toe. Talloze micro-organismen in het water nemen echter mineralen op, waardoor een te hoge KH-waarde in vijverwater eerder zeldzaam is. Deze waarde is te hoog als deze hoger is dan 18 º dH.
Een daarmee samenhangende te hoge pH-waarde betekent dat ammonium in het water kan worden omgezet in gevaarlijke ammoniak. Om dit tegen te gaan, moet u voor het vullen van een tuinvijver geen kraanwater met veel kalk gebruiken, maar bronwater of behandeld regenwater. Als het daadwerkelijk nodig is om de KH-waarde te verlagen, zijn er verschillende opties:
- Verminder de carbonaathardheid door het vijverwater te verzachten
- Voeg zacht water toe aan de vijver
- Voer een gedeeltelijke of volledige waterverversing uit
- Langdurige of frequente regenval kan excessieve carbonaatniveaus compenseren
- Verlaging van de carbonaathardheid, leidt tot een gelijktijdige verlaging van de pH-waarde
- Verzachting, ook mogelijk door gebruik van sterke UVC-lampen
- UV-licht verzacht het water
- Zorg ervoor dat u een laag wattage gebruikt bij het gebruik van UVC-lampen om de elektriciteitskosten laag te houden
- Gebruik van deze lampen wordt alleen aanbevolen als er een goed filtersysteem is
Af en toe is het aan te raden om turf als waterontharder te gebruiken, maar dit heeft meestal geen zin omdat turf zuren in het water afgeeft, waardoor de pH-waarde da alt en dus alleen daadwerkelijke ontharding wordt gesimuleerd. Als je het toch wilt proberen, moet je de turf regelmatig verversen.
Tip:
Wat je zeker niet moet doen is onbehandeld regenwater, bijvoorbeeld uit de goot, in de vijver lozen. Vogelpoep, algen, verontreinigende stoffen en nog veel meer worden in de vijver gespoeld, wat op zijn beurt het evenwicht in de vijver ernstig kan verstoren.
Verhoog de KH-waarde als deze te laag is
Als de carbonaathardheid precies 5 º dH of lager bedraagt, bijvoorbeeld in nieuw gecreëerde of stilstaande wateren, moeten passende maatregelen worden genomen om deze zo snel mogelijk te verhogen. Als de hardheid te laag is, leidt dit tot schommelingen in de pH-waarde en wordt deze instabiel. Constante regenval is hier vaak verantwoordelijk voor.
De oorzaak kan ook waterverversingen zijn die lange tijd niet zijn uitgevoerd of het volledig vermijden ervan. Dit betekent dat de hardheidsgraad in de loop van de tijd steeds meer afneemt. Zonder af en toe een waterverversing of toevoeging van speciale producten kunnen er geen carbonaten aan het water worden toegevoegd. Carbonaten kunnen op verschillende manieren aan water worden toegevoegd.
- Verhoging van de carbonaathardheid, waardoor tegelijkertijd de pH-waarde toeneemt
- De mate van stijging mag indien mogelijk niet hoger zijn dan 1 º dH per dag
- Om het water harder te maken, bijv. mosselgroet toevoegen
- Ook bekend uit aquaria en bestaat voornamelijk uit calciumcarbonaat (kalk)
- Introduceer mosselgroeten in een bestaande stream of meerkamerfilter
- Calciumcarbonaat verhardt het vijverwater langzaam en continu
- Kalksteen in beken heeft een soortgelijk effect
- Het onderste oppervlak van de stenen kan het water slechts langzaam verharden
- Speciaalzaken bieden ook geschikte middelen voor het aanpassen van de carbonaat- en totale hardheid
- Bij een hogere carbonaathardheidswaarde kan de pH-waarde ook weer stabiliseren
Laat regenwater indien mogelijk niet in een vijver met een lage KH-waarde lopen. Het is veel te zacht en zou de waterwaarden zelfs verslechteren. Dit komt vooral tot uiting in zeer regenachtige jaren, door de toegenomen algengroei. Een te lage KH-waarde kan een echte kettingreactie veroorzaken, want als de pH-waarde te laag is, neemt het nitrietgeh alte en daarmee de toxiciteit in het water toe. Het is daarom beter om bron- of leidingwater te gebruiken als de carbonaathardheidswaarde daadwerkelijk te laag is.
Tip:
Een drastische daling van de carbonaathardheid kan worden tegengegaan met stabiliserende waterbehandelingsproducten uit speciaalzaken of door het water te verversen.
Belang van carbonaathardheid in vijverwater
Zoals reeds vermeld is de carbonaathardheid in het vijverwater verantwoordelijk voor een stabiele pH-waarde. Idealiter zou dit tussen de 7,5 en 8,5 moeten zijn. Hoe schoner het water in de vijver, hoe lager deze waarde is. Maar wat betekent een te hoge of te lage carbonaathardheidswaarde en wanneer is deze optimaal aangepast?
Minder dan 5 ºdH
Als deze waarde lager is dan 5 ºdH, is deze te laag. Dit leidt tot schommelingen in de pH-waarde en de toxiciteit van nitriet en ammonium neemt toe. Deze waarde moet worden verhoogd tot minimaal 5 ºdH, waardoor de kalk-koolzuurbalans wordt gestabiliseerd.
Tussen 5 en 14 ºdH
De hardheid van het vijverwater wordt optimaal ingesteld op waarden tussen de 5 en 14 ºdH, waarbij een waarde rond de 10 zeer goed is. De pH-waarde is stabiel en de natuurlijke zelfreinigende functie van de vijver werkt, waardoor ook het vijveronderhoud veel eenvoudiger wordt.
Groter dan 14 ºdH
Een carbonaathardheid van meer dan 14 ºdH is te hoog, maar dit komt meestal vrij zelden voor. Vijvertechniek zoals vijverpompen heeft doorgaans ook last van een te hoge waarde. De hardheidsgraad kan worden verlaagd door regen- of bronwater toe te voegen.
Meet regelmatig de waterwaarden
Het leven van planten en dieren in de tuinvijver hangt grotendeels af van de waterkwaliteit. Tuinvijvers zijn over het algemeen geen natuurlijke waterlichamen en vereisen passende verzorging. De waterwaarden worden bepaald door verschillende factoren, zoals aanhoudende regenval, een te hoge vispopulatie, te intensief of verkeerd voeren, maar ook verkeerd geïnstalleerde vijvertechniek of waterverversingen met ongeschikt water.
Het water in de tuinvijver is in de loop van de dag onderhevig aan overeenkomstige schommelingen. Door planten, algen en natuurlijke fotosynthese kan de pH-waarde 's avonds vrij hoog zijn en 's morgens aanzienlijk lager. Door de sterke algengroei neemt de carbonaathardheid voortdurend af. Hierdoor wordt de pH-waarde instabiel. Om deze redenen is een regelmatige controle van de waterwaarden en hun stabilisatie, met name de carbonaathardheid en de totale hardheid, essentieel voor een stabiel milieu in de vijver.
Om de waterwaarden veilig en betrouwbaar te kunnen bepalen, bieden speciaalzaken passende watertesten aan. Voor snelle metingen van de waterwaarden tussendoor zijn er speciale teststrips of sneltesten die binnen enkele seconden exacte waarden opleveren. Ook voor wekelijkse metingen zijn zogenaamde druppeltesten geschikt.
