De algemene term steenbreek (Saxifraga) verwijst naar de steenbreekfamilie. Dit omvat een volledig soortsysteem met maximaal 500 vertegenwoordigers. Het is niet altijd gemakkelijk om onderscheid te maken tussen individuele soorten, vooral omdat er enkele typische planten zijn die slechts in één regio voorkomen.
De naam steenbreek komt voort uit de verkeerde veronderstelling dat de plant stenen kan opblazen alleen maar omdat hij vaak in spleten in rotsen groeit. Volgens de middeleeuwse signatuurtheorie werd aangenomen dat de steenbreek vanwege zijn harde bollen behulpzaam zou kunnen zijn tegen blaasstenen. Zelfs vandaag de dag worden sommige soorten nog steeds gebruikt voor medicinale doeleinden of als rauw voedsel dat vitamine C bevat.
De steenbreek en zijn toepassingen
Breekstenen zijn er in veel verschillende soorten, elk met hun eigen voorkeuren wat betreft locatie. Ongeveer 40 verschillende soorten komen voor in gematigde en koude klimaatzones zoals de Alpen. Zelfs op extreme locaties zoals Wallis is er een ras dat het hoogterecord van meer dan 4.500 meter heeft. De meeste tuiniers kennen de plant echter als vaste plant of bodembedekker. Veel rotstuinen hebben een verscheidenheid aan planten uit de steenbreekfamilie. Er zijn 12 zogenaamde secties van de steenbreek, die zijn onderverdeeld in ongeveer 500 soorten. De bekendste zijn:
- Tweebloemige steenbreek, Saxifraga biflora
- Bladloze steenbreek, Saxifraga aphylla
- Gazonsteenbreek, Saxifraga rosacea
- Schaduwsteenbreek, Saxifraga umbrosa
Er wordt gezegd dat de steenbreek een groot uithoudingsvermogen en een grote weerstand heeft. Dit is zeker nodig omdat het vaak voorkomt in extreme situaties. In onze tuinen wordt de steenbreek gebruikt tussen sierstenen, als border rond vijverpartijen, in perken of in plantenbakken.
Sommige van hen produceren zeer mooie bloemen. Daarom zijn niet alleen de min of meer dikke en verschillende groene delen van de plant, maar ook de verschillende bloemkleuren de reden voor hun populariteit. De soort Saxifraga arendsii produceert bijvoorbeeld bloemstengels van 20 cm hoog met donkerrode bloemen. Deze worden vaak geplukt voor de kleine vaas. Deze steenbreek is geen natuurlijk voorkomende plant, hij is ontwikkeld door middel van veredeling. Blijkbaar heeft elke steenbreeksoort zijn eigen bloemkleur en vertegenwoordigt daarom een grote variëteit.
Breeksteenlocaties
De steenbreek wil doorlatende en humusrijke grond die fris en voedselrijk is. Hier groeit hij overvloedig en produceert graag zijn mooie bloemen. Maar er zijn ook soorten die het goed doen met aanzienlijk minder loopcomfort. Ze kunnen praktisch tussen scheuren in de muur worden gezaaid en daar een zuinig leven leiden. Daarom is deze plantensoort ideaal voor het bevolken van rotstuinen en droge stenen muren. Ze kunnen droogte verdragen in plaats van wateroverlast van de grond. Vooral de fijnbladige soorten moeten regelmatig worden bevochtigd. De varianten met de dikvlezige bladeren kunnen een tijdje zonder water overleven, maar groeien gedurende deze tijd niet verder.
Tip:
Saxifraga stolonifera is geschikt voor de binnenkweek.
Zaaien en uitplanten
Als je een rotstuin wilt aanleggen, kun je de geselecteerde steenbreekvariëteiten uit een zaadzak kweken of ze als kleine plantjes in het tuincentrum kopen. Er kan ook een buurman zijn die steenbreekplanten in zijn tuin heeft die hij in de herfst graag wil delen. Voor het zaaien uit zaden geldt de gebruikelijke procedure. De zaden worden ruim verspreid over het te planten oppervlak, licht ingeharkt en licht bevochtigd met water. Dit moet op een gecontroleerde manier blijven gebeuren, vooral als het seizoen droog is.
Jonge planten uit het tuincentrum kunnen bijna het hele jaar door worden geplant. De watervoorziening moet dan worden gegarandeerd in overeenstemming met de warmte.
Of de plant het liefst in de halfschaduw of in de zon staat, welke grond hij het liefst heeft en waar nog meer rekening mee moet worden gehouden, staat op het zaadzakje of op het onderhoudslabel op de bloempot. Hier heeft elke variëteit zijn eigen voorkeuren. Wat ze echter allemaal gemeen hebben, is hun afkeer van natte voeten.
Er moet speciale aandacht worden besteed aan de steenbreek wanneer deze in een bloempot of op het graf op de begraafplaats wordt geplant. Zowel hier als in de tuin kan de grond met een beetje zand beter doorlatend worden gemaakt. Als een steenbreek is geselecteerd om een nieuw huis onder een boom of struik te vinden, zal hij een toevoeging van compost op prijs stellen. Een zure grond kunt u ontzuren met een beetje kalk. De grond heeft geen aandacht meer nodig voor het planten van steenbreekplanten.
Steenbreek – voortplanting
Eenjarige planten kunnen verjongd worden door te delen. Meestal zien oudere steenbreekplanten er niet meer zo mooi uit omdat ze vanuit het midden ‘verouderen’. Dit betekent dat ze in het midden bruin en droog worden en alleen naar de randen toe nog groen zijn of bloemen vormen. Daarom hoef je een plant niet in de prullenbak te gooien. In dit geval zijn er twee opties:
- Verdeel de plant zo dat de binnengebieden de buitenruimte worden en weer kunnen ontkiemen
- Scheid de groene en verse delen van de plant rond het uitgedroogde midden met een schop of mes en gebruik ze als nieuwe individuele planten.
Deze kunnen als individuele planten worden geplant, maar ook weer samen als één nieuwe plant. De meeste steenbreekvariëteiten groeien en bloeien uitstekend, dus het verdelen ervan is zeker de moeite waard. De gedeelde planten kunnen zeker in veel tuingebieden worden gebruikt. Ook in de voortuin of op de trap staat de steenbreek prachtig in een mooie oude pot.
Wat je moet weten over steenbreek in het kort
Profiel
- Hoogte: 2,5 – 4,5 cm
- Plantafstand: 15 – 45 cm
- Bloei: van het vroege voorjaar tot de herfst
- Substraat: goed doorlatende, steenachtige, kalkrijke of andere tuingrond
- Locatie: gedeeltelijk in de schaduw tot volle zon
- Overwintering: winterhard, deels groenblijvend
Dit gevarieerde geslacht, waarvan de decoratieve bladrozetten over steen met dichte kussens of gazons groeien, is een integraal onderdeel van elke rotstuin. Tenzij anders vermeld, is de soort groenblijvend in milde winters. De kleine bloemen zijn verkrijgbaar in de kleuren rood, roze, geel en roomwit en staan meestal rechtop op stengels - af en toe knikkend - boven het blad.
Andere populaire soorten en variëteiten
De meerderheid van de vertegenwoordigers van Saxifraga zijn rotstuinplanten, hogere soorten zijn ook geschikt voor perkbeplanting. Vanuit botanisch oogpunt zijn ze onderverdeeld in verschillende secties, waarvan er vier interessant zijn voor de hobbytuinier. Zilveren rozetsteenbreek (Euazoonia-sectie) vormt met zijn bladeren rozetten met een zilverachtige limoenkorst en produceert in de zomer stervormige bloemen op lange pluimen.
- Saxifraga cotyledon wordt ongeveer 60 cm hoog en 38 cm breed. Het heeft platte rozetten van donkergroene bladeren en gevederde pluimen van zuiver witte, stervormige bloemen. De soort 'Southside Seedling' bereikt een hoogte tot 30 cm en produceert een overvloed aan witte, roodgevlekte bloemen.
- Saxifraga longifolia wordt ongeveer 45 cm hoog en 30 cm breed. Het heeft zilvergroene bladeren en witte bloeiwijzen. De variëteit 'Tumbling Waters' heeft bijzonder lange, schuin aflopende bloemaren.
- Saxifraga paniculata, syn. S. aizoon, bereikt een hoogte en breedte van ongeveer 38 cm. Het heeft zilvergroene bladeren en witte of roze gekleurde sterbloemen.
- Mossensteenbreek, Saxifraga bryoides (Dactyloides-sectie), produceert dichte, mosachtige heuvels van veervormig gelobde bladeren en dun gesteelde bloemaren in het midden van de late lente.
