Wilde bijen zijn graag geziene gasten in de natuurlijke tuin. De bezige insecten bestuiven sier- en nuttige planten en bieden het hele gezin een fascinerend inzicht in een unieke wereld. Een zelfgebouwd huis voor wilde bijen is de eerste stap op weg naar een succesvolle vestiging van wilde bijen. In deze gids ontdek je alles wat je moet weten over de beste materialen en de optimale bouwmethode. Praktische tips laten zien hoe eenvoudig het is om zelf wilde bijen te kweken.
Wilde bijen zijn solitaire wezens
Van de meer dan 500 wilde bijensoorten in Duitsland geeft 95 procent de voorkeur aan een eenzame levensstijl. Dit aspect is een belangrijk onderscheid tussen wilde bijen en honingbijen. Een wilde bijenstal heeft dan ook weinig gemeen met de klassieke bijenkorf van de imker. Lees vooraf even kort over de unieke levenswijze van wilde bijen.
Overwinteren in een cocon
Mannelijke en vrouwelijke bijen van de meeste wilde soorten overwinteren als pop of imago (volledig insect), goed beschermd in een cocon. Zodra ze zijn uitgekomen, zorgt een vrouwtje na de paring helemaal alleen voor de nakomelingen. Mannelijke wilde bijen zijn niet betrokken bij de veredelingsactiviteiten. Als heremietbijen voeren wilde bijen de broedzorg niet uit in een arbeidsverdeling, zoals honingbijen dat doen. In de loop van zijn leven van vier tot acht weken creëert de wilde bij geleidelijk wel dertig broedcellen, vult deze met stuifmeel en nectar als proviand en legt er één ei in. In de zorgvuldig afgesloten cel voedt de larve zich met het voedselaanbod, verpopt en overwintert erin om het volgende jaar een eigen gezin te stichten. Er is dan ook meestal geen contact tussen de generaties.
Tip:
Wilde bijen zijn essentieel voor de bestuiving van fruitbomen. Dapper trotseren ze de kou en de motregen om vanaf maart de bloemen te bestuiven op zoek naar voedsel voor hun kroost. Op dit moment wachten gevoelige honingbijen nog steeds op mild, warm en droog lenteweer.
Belangrijke criteria voor een wild bijenhuis
De korte excursie naar de levensstijl van de meeste wilde bijensoorten maakt duidelijk dat een huis voor wilde bijen aan speciale criteria moet voldoen om door de vrouwtjes te worden geaccepteerd en bevolkt. Het volgende overzicht vat alle fundamentele componenten samen:
Structurering
- Buisvormige, schone holtes
- Diameter 3 tot 10 mm
- Voldoende afstand tussen de buizen om te beschermen tegen scheuren
- De lengte overschrijdt de diameter met minstens een factor 10
- Vergrendeld aan de andere kant
- Aan de ingangszijde, bescherming tegen vogels en andere roofdieren
Materiaal
- Stabiel en ademend, zoals hout, klei en holle plantenstengels
- Weer- en vorstbestendig
- Zonder chemische toevoegingen
Glas en plexiglas zijn volkomen ongeschikt als bouwmateriaal voor een huis met wilde bijen. De broedbuizen, die ondoordringbaar zijn voor waterdamp, worden een dodelijke val omdat het broed en het voedsel binnen korte tijd besmet raken met schimmels.
Bouw een houten nesthulpmiddel
Talrijke inheemse wilde bijensoorten geven van nature de voorkeur aan hout als nestmateriaal. Doorgewinterde hardhoutblokken, een oude boomstam of tak zonder schors en onbehandelde houten balken van de timmerman dienen als ideaal uitgangsmateriaal voor het bouwen van een nesthulpmiddel voor wilde bijen. Naaldhout daarentegen is te zacht en zwelt snel op als het regent, wat voor problemen kan zorgen bij de nakomelingen van bijen in de buizen. Hoe bouw je een wild houten bijenhuis op de juiste manier:
- Maak doorgangen met verschillende diameters van 3 tot 10 mm met de houtboor
- Let op maximale lengte 10 tot 15 cm
- Boor niet volledig door buizen
- Afstand tussen de nestbuizen: 1 tot 2 cm
- Schuur de ingangen en verwijder alle spanen
Het is belangrijk op te merken dat u altijd dwars op de houtnerf boort om scheuren te voorkomen. Scheuren in het hout bieden parasieten en roofdieren een welkome toegang tot de nestbuizen. Om voor zoveel mogelijk wilde bijensoorten een geschikt onderkomen te bouwen, moeten de buizen verschillende diameters hebben binnen de aanbevolen parameters.
Beschermingsnet als bolwerk tegen roofdieren
De ingang van het wilde bijenhuis krijgt bescherming die vogels afstoot en de gevleugelde bouwers zonder problemen doorlaat. Gelieve het afgewerkte nesthulpmiddel op een afstand van 20 cm uit te rusten met draadgaas of een blauw plastic net. Een maaswijdte van 3 x 3 cm is ideaal. Het net kan niet strakker, anders wordt het een dodelijke val voor vogels en andere kleine dieren. In de praktijk is gebleken dat vogels de kleur blauw van een afstand waarnemen en deze vermijden.
Tip:
De ideale locatie voor een huis met wilde bijen is zonnig, warm en beschermd. Schaduwrijke gebieden blijven leeg, net als nesthulpmiddelen die in boomtoppen bungelen.
Verbouw dakpannen tot een wildbijenhotel
Strand-in elkaar grijpende tegels zijn gemaakt van gebakken klei en hebben parallelle holle kamers met een diameter van 6 tot 8 mm. De klassieke dakpannen zijn daarom perfect voor het bouwen van een wilde bijenhuis. Met deze nesthulpmiddelen kunt u vooral in de holtes levende wilde bijensoorten, zoals de bekende metselbijen, eenvoudig in uw eigen tuin kweken. Hoe je het goed doet:
- In elkaar grijpende tegels stapelen op een stevige ondergrond
- Als alternatief opnemen in de constructie van een droge stenen muur
- Sluit de openingen aan één kant af met gips, klei of meubelwol
- Bevestig een beschermnet of draadgaas op een afstand van 20 cm vanaf de andere kant
Je kunt de tegels kopen bij dakdekkersbedrijven of rechtstreeks bij de dakpannenfabriek. Als monumentale daken opnieuw worden bedekt of oude schuren worden gesloopt, komen er veel in elkaar grijpende dakpannen als afval vrij, die je goedkoop of gratis kunt krijgen. De holtes in dakpannen uit deze bronnen zijn vaak vervuild en worden grondig gereinigd voordat ze worden gebruikt als nesthulpmiddel voor wilde bijen.
In de regel zijn deze stenen 40 cm te lang voor een nestbuis. Gebruik daarom een haakse slijper om lange, in elkaar grijpende tegels doormidden te snijden. Ook in dit geval is de achterkant gesloten, omdat een nestbuis niet met licht mag worden overspoeld.
Gebruik pittige of holle stengels als nesthulpmiddel
Sommige soorten wilde bijen negeren nesthulpmiddelen van hout of klei, omdat ze de voorkeur geven aan pittige stengels voor het grootbrengen van hun kroost. Om ervoor te zorgen dat deze soorten niet met lege handen verdwijnen, bouwen verstandige hoveniers een huis voor wilde bijen met geschikte planten uit uw tuin. Het volgende overzicht geeft de beste bouwmogelijkheden in meer detail weer:
toorts (Verbascum)
Een goed voorbeeld uit het plantenrijk van een nesthulpmiddel voor wilde bijen zijn de sterke, pittige stengels van een toorts. Zodra de bloem uitgebloeid is, snijdt u de verwelkte resten af. Steek een stok in de grond naast de stengel en zet de stengel daaraan vast met binddraad. De verticale oriëntatie is cruciaal voor zijn functie als nesthulpmiddel. De wilde bijen verwijderen het merg zelf door het weg te knagen.
Blackberry-wijnstokken
Na de oogst worden de bramenranken niet weggegooid, maar worden ze gebruikt om een nesthulpmiddel te bouwen. Zet de wijnranken rechtop langs het tuinhek met de afgesneden kant naar boven en bind ze stevig vast. U kunt ook twee koorden tussen twee palen spannen om de bramentakken verticaal te rangschikken. Je kunt iets soortgelijks doen met frambozenstokken om ze als broedplaats voor wilde bijen te bieden.
Tip:
De meeste in holtes levende wilde bijensoorten produceren slechts één generatie per jaar. Het kan tot 12 maanden duren voordat de voltooide wilde bij uit een gesloten nestbuis tevoorschijn komt. Om de voortplanting succesvol te laten zijn, mag het voltooide wilde bijenhuis, inclusief de nesthulpmiddelen gemaakt van plantenstengels, gedurende deze periode niet worden verstoord.
Bamboe en riet
Holle stengels zijn erg populair bij wilde bijen om hun eieren in te leggen. Bamboebuizen uit het tuincentrum of rietstekken blijken hiervoor goed te werken. Hoe je er een huis voor wilde bijen van kunt bouwen:
- Snijd de holle stelen af op een lengte van 10 tot 20 cm
- Individueel of gebundeld en rechtopstaand in een container onder een regenhoes
- Uitrusten met vogelbescherming
De horizontale uitlijning van holle en pittige stengels als nesthulpmiddel voor wilde bijen is niet succesvol gebleken. Ook is het nadelig om plantenstelen op de grond te plaatsen. Het hoge bodemvocht gaat gepaard met het risico op schimmelinfecties, zodat vrouwelijke wilde bijen dit aanbod van nesthulp wijselijk afwijzen.
