De termen bloedmeel en beendermeel klinken misschien niet zo mooi, maar de stoffen zelf hebben veel te bieden en kunnen op een eenvoudige en vooral langdurige manier mineralen en eiwitten leveren. Juist om deze redenen waren ze lange tijd populair als meststof. Iedereen die organische bemesting waardeert, kan vandaag de dag nog steeds genieten van de voordelen van deze meststoffen en deze zelfs zelf produceren.
Beenmeel
De naam zelf doet vermoeden waar beendermeel over gaat. De stof die onder meer als meststof wordt gebruikt, bestaat uit vermalen botten. Vooraf worden de botten ontdaan van vleesresten, pezen en andere resten en gewassen. Ze worden vervolgens fijngemalen in speciale machines, genaamd botmolens.
Als meel worden de botten bijvoorbeeld gebruikt als meststof maar ook als voer. In beide gevallen moet bekend zijn of de dieren waarvan de botten afkomstig zijn in goede gezondheid verkeerden. Want zelfs koken of anderszins steriliseren bij hoge temperaturen elimineert niet alle ziekteverwekkers.
Dit betekent ook dat de gemalen botten in diskrediet kwamen. Als hypothetische drager van BSE-pathogenen wilden boeren het risico niet nemen door het speciale meel te voeren of te bemesten. Uiteindelijk werd de biologische meststof bij wet verboden als voedingsadditief en als bron van voedingsstoffen voor gewassen. De verboden zijn versoepeld. Helaas heeft meel gemaakt van dierlijke botten zijn slechte reputatie behouden. Het heeft een aantal voordelen te bieden, vooral als het om bemesting gaat. Deze omvatten:
- Langetermijneffect door langzame ontbinding
- natuurlijke verbindingen
- makkelijk te gebruiken
- hoog calcium- en fosforgeh alte
Beenmeelmeststof
Calcium en stikstof, evenals een relatief grote hoeveelheid fosfor, zitten in de gemalen botten. Planten hebben enerzijds fosfor nodig voor een sterke en gezonde groei van de wortels, anderzijds voor de vorming van chlorofyl en dus voor alle groene delen van de plant maar ook voor de bloemen en vruchten.
Calcium heeft onder andere de stabiliserende functie in het dierenskelet. Hetzelfde geldt voor planten. Het mineraal wordt in de celwanden ingebouwd en is betrokken bij de verstijving, maar draagt ook bij aan de functionaliteit. Calcium speelt een vergelijkbare belangrijke rol in de bodem zelf. Het kan de kwaliteit van het substraat verbeteren door de structuur te stabiliseren. Hierdoor wordt verzilting en – waarschijnlijk minder interessant in de tuin of pot – erosie voorkomen. Daarnaast bevordert calcium de biologische activiteit in de bodem, heeft het een gunstige invloed op de omzetting van organisch materiaal in het substraat en heeft het invloed op de pH-waarde. In de vorm van kalk wordt calcium daarom ook gebruikt om het substraat te neutraliseren of alkaliseren.
Stikstof is waarschijnlijk ook bekend bij de meeste nieuwkomers in tuinieren en bemesting en wordt beschouwd als een van de belangrijkste voedingsstoffen voor planten. Planten hebben het nodig voor de groei, het is een bestanddeel van alle enzymen en is daarom in veel opzichten noodzakelijk voor de gezondheid van de planten. Als er een tekort aan stikstof in de bodem is, wordt dit vooral op het gazon zeer snel zichtbaar. Hier verspreiden ongewenste planten, zoals klaver en paardenbloemen, zich tussen het gras.
Beenmeel voorziet planten van belangrijke voedingsstoffen die een gezonde groei bevorderen en de bodem verder kunnen verbeteren.
Beenmeel als langetermijnmeststof
De gemalen botten zijn een organische substantie waarin de mineralen gebonden zijn. Ze zijn dus niet direct beschikbaar voor de planten. Allereerst moeten ze door de bodembewoners dienovereenkomstig worden voorbereid. De hiervoor benodigde processen beginnen kort na het aanbrengen van de natuurlijke meststof, maar gaan jarenlang door. Dit maakt beendermeel ideaal als meststof voor de lange termijn.
Gebruik van beendermeel
Omdat de componenten eerst afgebroken moeten worden door de levende wezens in de bodem, heeft de plant geen baat bij bemesting direct bij de wortel. In plaats daarvan moet het meel door het substraat worden gemengd, zodat het langzaam kan ontbinden en de plant langdurig kan worden verzorgd.
Er zijn nog verschillende opties beschikbaar voor het gebruik van de meststof:
- op de grond geplaatst en losjes ingewerkt
- gemengd met het substraat bij het planten van een plant
- strooien tijdens het graven en het substraat oprollen
Vanwege het langetermijneffect mag beendermeel slechts om de twee tot drie jaar worden gebruikt.
Beenmeel maken
Vanwege het heersende gevaar van BSE en het daaruit voortvloeiende schandaal raakte beendermeel in diskrediet. Er zijn inmiddels strenge richtlijnen, maar de meelsoorten worden in de landbouw nauwelijks meer gebruikt, maar zijn nog steeds interessant voor hobbytuinders. Ze worden ook gebruikt als voedingsadditief bij het voeren van katten en honden.
Als je voor de zekerheid wilt spelen, kun je zelfs beendermeel zelf maken. Dit is vooral handig als u zelf slacht en de botten anders niet zouden worden gebruikt. Voor de productie is een zogenaamde bottenmolen nodig. Modellen voor thuisgebruik zijn betaalbaar, maar bevatten meestal maar heel kleine botjes, daarom moeten ze vooraf in stukjes worden gehakt.
Ze moeten ook schoon, droog en vrij van vleesresten zijn. Deze zouden anders leiden tot ontbinding, wat onder meer de houdbaarheid van de meststof zou beïnvloeden.
Opslag moet aan de volgende vereisten voldoen:
- droog
- luchtdicht
- cool
Anders kan het beendermeel gaan schimmelen of rotten en ontbinden tijdens opslag.
Bloedma altijd
Bloedmeel wordt meestal gemaakt van kippenbloed. Tijdens de productie wordt het eerst gedroogd en vervolgens geperst of gemalen. Als meststof wordt het poeder vaak opnieuw opgelost en in vloeibare vorm toegediend. Het kan echter ook droog gebruikt worden en wordt vaak gemengd met beendermeel.
Bloedma altijden zijn bijzonder rijk aan stikstof en bevatten eiwitten, mineralen en sporenelementen. Bovengenoemde stikstof is gunstig voor de plantengroei en is belangrijke plantenvoeding. De sporenelementen en mineralen dragen bij aan een hoogwaardige en stabiele bodemstructuur. Vooral het strijkijzer verdient hier een speciale vermelding.
Als planten aan ijzertekort lijden, laten ze dat duidelijk zien. In plaats van groene bladeren zijn deze geel tot lichtgeel. De bladnerven blijven lang groen en zijn daardoor vaak goed zichtbaar. Dan is het uiterlijk tijd voor een extra ijzertoevoer, wat heel gemakkelijk is met bloedma altijden. Het sporenelement zorgt ervoor dat de bladkleur weer groener en frisser wordt. Om deze reden worden er vaak ijzermeststoffen gebruikt om uw gazon echt groener te maken. In tegenstelling tot bloedmeel zijn ijzermeststoffen echter giftig. Hier vertegenwoordigt de natuurlijke meststof een duidelijk voordeel.
Tip:
Vanwege het hoge ijzergeh alte kan bloedmeel een kleureffect hebben op plantenbakken, straatstenen en dergelijke. De vlekken zijn moeilijk of niet te verwijderen. Daarom moet grote voorzichtigheid worden betracht bij het gebruik van de meststof.
Bloedma altijd als meststof
Zoals gezegd kan bloedmeel zowel in vloeibare als droge vorm als meststof worden gebruikt. Ze worden rechtstreeks als vloeibare meststof aan de bodem toegevoegd. Als poeder is het echter, net als bij beendermeel, aan te raden om het in het substraat te verwerken en door te mengen. Net als bij beendermeel zijn de voedingsstoffen in bloedmeel in een organische, gebonden vorm.
In tegenstelling hiermee kunnen ze sneller en gemakkelijker worden afgebroken door de micro-organismen in de bodem en zijn ze daarom in kortere tijd beschikbaar voor de planten. Dit betekent echter ook dat ze sneller opgebruikt zijn. Het is daarom raadzaam om bloed- en beendermeel met elkaar te combineren. Dankzij de bestanddelen van het gedroogde en gemalen bloed bereiken de voedingsstoffen snel via de wortels de plant. Als de aanvoer afneemt, hebben de micro-organismen de tijd gehad om het beendermeel af te breken.
In combinatie zijn bloedmeel en beendermeel een snelle en langdurige effectieve meststof. Ze worden ook gebruikt om de bodemkwaliteit te verbeteren. Het bloed verrijkt de reserves aan sporenelementen en stikstof en is door het eiwitgeh alte een echt “voedsel” voor nuttige bodembewoners. Dit betekent dat micro-organismen en andere levende wezens steeds meer worden aangetrokken en daardoor de kwaliteit van de bodem toeneemt. De gemalen botten stabiliseren daarentegen de bodemstructuur en dragen zo ook bij aan de kwaliteit van het substraat.
Tip:
Om de beschikbaarheid van de bloedma altijd of de componenten ervan te vergroten, kan deze droog worden gestrooid en vervolgens de grond worden bevochtigd. Het kan ook worden opgelost in water en aan de planten worden gegeven.
Bloedma altijd maken
Bloedmeel is droog en daarom duurzamer. Als afgewerkte vloeibare meststoffen bevatten ze meestal conserveermiddelen, zodat ze daadwerkelijk vloeibaar blijven en niet bederven.
Als je bloed wilt gebruiken voor de bevruchting, kun je het ook op andere manieren gebruiken. De eenvoudigste optie is om vers bloed uit uw eigen slachthuis of een betrouwbare bron te verdunnen met water en dit te gebruiken voor het drenken. Het drogen is hier volledig geëlimineerd. Het bloed kan in plaats daarvan indien nodig worden ingevroren en ontdooid.
Als alternatief kan het bloed op deze manier worden gedroogd en geconserveerd. Ga hiervoor als volgt te werk:
- Het bloed wordt in ondiepe vaten met een zo groot mogelijk oppervlak geplaatst om de verdamping te bevorderen. Hoe dunner de bloedlaag, hoe sneller deze droogt.
- Bij 50°C wordt het dierenbloed in de oven gedroogd of één tot twee dagen bewaard totdat het droog is. Voorzichtigheid is hier echter geboden, aangezien zich schimmel kan vormen op de voedingsrijke vloeistof wanneer deze wordt blootgesteld aan lucht en wordt gedroogd zonder oven.
- Zodra het bloed volledig is opgedroogd en niet langer gelatineus lijkt of een vochtige glans lijkt te hebben, wordt het uit de containers gebroken. Het mengsel moet er stijf en broos uitzien, en niet leerachtig, voordat het verder wordt verwerkt.
- De fragmenten kunnen nu tot poeder worden verwerkt in een blender, koffiemolen of vijzel. De resulterende bloedma altijd moet droog, luchtdicht en koel worden bewaard.
Tip:
Toevoeging van rijstkorrels kan de vloeibaarheid behouden en zo het latere gebruik als meststof vereenvoudigen. Let er ook goed op dat de bloedma altijd echt droog is voordat deze wordt bewaard.
Conclusie
Beendermeel en bloedmeel kun je onder bepaalde omstandigheden zelf maken, maar het zijn in ieder geval prachtige en gemakkelijk te gebruiken meststoffen voor sier- en nuttige planten. Terwijl vers bloed en bloedmeel zorgen voor een snelle en korte termijnvoorziening, is beendermeel een eenvoudige en goedkope meststof voor de lange termijn. Het gecombineerde gebruik in de tuin is optimaal en vergt weinig inspanning.
