Als je je groenten zo biologisch mogelijk in je eigen tuin wilt verbouwen, moet je vooraf nadenken over een concept hoe het project over vele jaren gerealiseerd kan worden. Als je maar een heel klein moestuintje plant, heb je geen ruimte om de verschillende soorten groenten steeds te wisselen. De grond heeft ook geen tijd om regelmatig te regenereren. Daarom is in deze gevallen een nauwkeurige planning noodzakelijk, zodat grote hoeveelheden kunstmest en pesticiden niet na korte tijd nodig zijn.
Locatie en bodemgesteldheid
Salades, groenten en kruiden vereisen een zonnige tot halfschaduwrijke plek in de tuin. Sommige soorten kunnen de volle middagzon verdragen, maar de meesten geven de voorkeur aan een paar uur zon in de ochtend en de late namiddag. Gemiddeld is ongeveer zes uur zonlicht per dag optimaal.
Bodemvoorbereiding
Normale tuingrond die goed gedraineerd is en humusrijk is, is het meest geschikt voor de teelt. Bij een hoog zand- of kleigeh alte moet de grond dienovereenkomstig worden voorbereid. Het is een goed idee om de tuingrond in de herfst van het voorgaande jaar te analyseren en indien nodig te verbeteren. Hierdoor is hij optimaal voorbereid op het planten in het voorjaar.
Tip:
Breng nooit kort voor het planten mest aan op de tuingrond. De ingrediënten moeten eerst worden omgezet in humus en voedingsstoffen en de jonge planten verbranden als ze vers zijn.
Gemengde cultuur
Het zijn niet alleen de locatie en de bodemgesteldheid die de groei van groenteplanten beïnvloeden. Ook de buurtomstandigheden moeten kloppen. Er zijn niet alleen neutrale planten die goed met elkaar gecombineerd kunnen worden, maar ook planten die elkaars groei bevorderen of elkaar belemmeren. Dat gaat samen:
- Bloemkool: sperziebonen, erwten, selderij
- Chinese kool: bonen, erwten, spinazie, sla
- Aardbeien: knoflook, sla, prei, radijs, spinazie
- Aardappelen: sperziebonen, koolrabi, maïs, karwij, mierikswortel
- Komkommers: bonen, erwten, venkel, kool, sla, rode biet, selderij, uien
- Wortelen: erwten, knoflook, snijbiet, radijzen, schorseneren, tomaten, uien
- Courgette: basilicum, snijbonen, uien
Beplantingsplan: driejarige vruchtwisseling
Gewasrotatie speelt een cruciale rol in de moestuin. Door het naleven van enkele belangrijke regels kunnen de voedingsstoffen in de tuingrond optimaal benut worden door de individuele planten. Jarenlang dezelfde plant op een bed laten groeien leidt niet alleen tot de uitputting van bepaalde voedingsstoffen, maar verhoogt ook de vatbaarheid voor ziekten aanzienlijk. Daarom is het logisch om planten in een specifieke volgorde te kweken.
- Jaar: De bodem bevat nu optimale voedingsstoffen. De eerste gewassen die worden gebruikt, zijn groenteplanten die veel verbruiken.
- Jaar: Dit jaar is het de beurt aan medium-intensieve planten.
- Jaar: In het vierde jaar zijn er slechts lage nutriëntenniveaus in de bodem. Het is nu voordelig om energiezuinige planten te kweken.
Voordat je weer begint met de zwaar consumerende planten, kun je het beste in de herfst of het vroege voorjaar bemesten met rijpe compost uit je eigen tuin. Om elk jaar een gevarieerde oogst te garanderen, kunt u het gebied het beste in drie afzonderlijke bedden verdelen, die vervolgens afwisselend worden beplant volgens de driejarige vruchtwisseling.
Beplantingsplan: landbouw op vier velden – vruchtwisseling over vier jaar
Als u niet alleen een klein slabedje wilt planten, maar ook een groter deel van de tuin wilt herstructureren als bruikbare ruimte, raden wij landbouw op vier velden aan. Hier wordt elke vier jaar een vruchtwisselingsmodel gemaakt dat altijd moet worden gevolgd. Deze methode is vooral geschikt voor bodems die niet zo optimaal zijn.
- 1. Jaar: Eerst wordt groenbemesting aangebracht. Dit optimaliseert de groeiomstandigheden voor toekomstige gewassen, beschermt tegen bodemerosie en onderdrukt onkruid. Tegelijkertijd is het zinvol om een composthoop te creëren als deze nog niet in de tuin is aangelegd.
- 2e-4e Jaar: zoals bij driejarige vruchtwisseling
Terwijl één veld braak ligt en kan regenereren, worden zwaar consumerende groenten verbouwd op het tweede, middelmatig consumerende groenten op het derde en laag consumerende groenten op het vierde. De overstap naar minder consumerende rassen vindt elk jaar plaats.
Indeling van groenten op basis van de consumptie van voedingsstoffen
Salade en groenten verbruiken verschillende voedingsstoffen in verschillende hoeveelheden, afhankelijk van het type.
Zware eters
- Aubergine
- Aardbeien
- Soorten kool
- Aardappelen
- Wortelen
- Bieten
- Spinazie
Middeneters
- Bessenfruit
- Bonen en erwten
- Venkel
- Komkommers
- Koolrabi
- Snijbiet
- Paprika's
- Prei
- Radijzen en radijsjes
- Tomaten
- Zwarte wortels
- Uien
Zwakke eter
- Tuinkers
- Kruiden
- peterselie
- sommige soorten sla
Uitzonderingen op vruchtwisseling
Er is nog een factor die de planning iets moeilijker maakt: planten die tot dezelfde familie behoren, mogen het volgende jaar niet worden gekweekt! Deze regel geldt in het bijzonder voor de volgende plantenfamilies:
- Kruisbloemige groenten (Brassicaceae): alle soorten kool, mierikswortel, radijzen, radijzen, mosterd, rapen, rapen
- Chenopodiaceae: snijbiet, rode biet, spinazie
De planten worden geplaagd door een aantal hardnekkige plagen (zoals knolvoet). De enige gerechtvaardigde manier om een plaag te voorkomen is een ruime vruchtwisseling. In deze gevallen heeft vruchtwisseling in de vierveldslandbouw als criterium de voorkeur boven de nutriëntenconsumptie.
Langdurig gebruik mogelijk met:
- Aardbeien: maximaal drie jaar, daarna worden de planten vervangen door nieuwe
- Rabarber: kan jarenlang op dezelfde plek blijven
- Tomaten: als er geen ziekte optreedt, kunnen ze meerdere jaren op dezelfde locatie blijven
- Asperges (groene asperges): acht tot tien jaar op één perceel zijn probleemloos
Geschikt voor en na de oogst
De meeste planten gebruiken niet het hele groeiseizoen om te rijpen. Hierdoor is het mogelijk om binnen een jaar verschillende soorten groenten achter elkaar op één perceel te telen.
- Bloemkool: pre-cultuurspinazie, post-cultuur veldsla
- Bushbonen: pre-cultuursla, radijsjes, post-cultuur veldsla of boerenkool
- Komkommers: tuinbonen van vóór de cultuur, spinazie na de cultuur
- Aardappelen: boerenkool of spruitjes
- Kool: erwten, radijsjes, spinazie
- Wortelen: late bosbonen of andijvie uit de postcultuur
- Tomaten: spinazie van vóór de cultuur, mosterd van na de cultuur
- Uien: postcultuur andijvie
Voorbeeld van een driejarige aanplant
Het blijkt voordelig te zijn om gebieden herhaaldelijk een jaar lang braak te laten liggen en om te vormen tot weiland voor nuttige insecten. Dit helpt niet alleen de bodem te regenereren, maar trekt ook insecten aan die essentieel zijn voor de bestuiving van fruitbomen.
1. Jaar in de moestuin
- Bed 1: Courgette
- Bed 2: Prei
- Bed 3: Selderij en tomaten
- Bed 4: wortels en uien
- Bed 5: Komkommers om in te maken
- Bed 6: Sla en erwten
- Bed 7: Bloemkool en broccoli
- Bed 8: Koolrabi en Savooikool
2. Jaar in de moestuin
- Bed 1: radijsjes en prei
- Bed 2: komkommers en dille
- Bed 3: Courgette
- Bed 4: radijs, erwten en radijs
- Bed 5: Erwten en wortels
- Bed 6: sla en wortels
- Bed 7: Aardbeien
- Bed 8: Chinese kool en andijvie
3. Jaar in de moestuin
- Bed 1: Sla
- Bed 2: Radijzen
- Bed 3: Erwten
- Bed 4: nuttige insectenweide of groenbemester
- Bed 5: Selderij
- Bed 6: Komkommers
- Bed 7: Aardbeien
- Bed 8: jaarlijkse kruiden
Gezond fruit uit eigen tuin
Een ander deel van de moestuin is het gebied waar fruit wordt verbouwd. Het moet op een zo zonnig mogelijke locatie worden geplant, zodat de vruchten voldoende zoetheid ontwikkelen. Als het om fruit gaat, moet er onderscheid gemaakt worden tussen soorten als appels, peren en pruimen, die aan bomen groeien, en de struiken waaruit bijvoorbeeld krenten of frambozen worden geoogst. Vaak kan de eerste vrucht pas na een paar jaar van de bomen worden geplukt, dus een langetermijnplanning is noodzakelijk. Bij struiken vindt de eerste oogst echter vaak het jaar na het planten plaats. Om zelfs in een relatief kleine tuin veel verschillende soorten fruit te laten groeien, zijn er de zuilvormige vruchten met zijn slanke groei, en de leifruit, die op een latwerk of aan de muur van het huis wordt gekweekt. Beide hebben een relatief kleine voetafdruk.
Culinaire en geneeskrachtige kruiden
Een kruidentuin mag in geen enkele moestuin ontbreken. Er worden kruiden als peterselie, bieslook en mediterrane kruiden als tijm, rozemarijn en oregano verbouwd. De meeste kruiden worden zeker vooral in de keuken gebruikt om gerechten te verfijnen. Daarnaast worden veel kruiden ook voor medicinale doeleinden gekweekt, zodat ze kunnen worden gebruikt voor thee-infusies, baden of kompressen als iemand ziek is. In dit opzicht zijn kamille, pepermunt en salie erg populair. Het beste kun je dicht bij de keuken een kruidenbed aanleggen, zodat je op elk moment snel een paar blaadjes of takjes kunt oogsten. Vrijwel alle kruiden kunnen ook heel goed in potten worden gekweekt. In dit geval kunnen de potten op het terras of een overkapping worden geplaatst, zodat je er ook bij slecht weer nog uit kunt oogsten. Een andere variant is het verhoogde bed, waar de oogst ook erg handig is.
Conclusie
Een moestuin goed beheren is niet zo eenvoudig. Om consistent goede opbrengsten te behalen, is vruchtwisseling erg belangrijk. Het is het beste om de beschikbare ruimte in individuele bedden te verdelen en de groenten vervolgens in een strikte volgorde op de percelen te verbouwen, afwisselend ertussen. Dit zorgt ervoor dat de bodem niet eenzijdig uitspoelt en dat ziektes geen kans krijgen. Na de oogst kan groenbemesting de bodemwaarde ook weer verbeteren.
