De bladverliezende veldesdoorn (Acer Campestre) behoort tot de zeepboomfamilie (Sapindaceae) en het esdoorngeslacht. Zo groen als het er in de zomer uitziet, zo glanst het in de herfst helder in geeloranjebruin. Vanwege de houtnerf en de vergelijkbare groei van de vlierbes en het vroegere gebruik als voedselboom, wordt de veldesdoorn ook wel “Maßholder” genoemd. De veldesdoorn groeit als boom onder gunstige omstandigheden tot 20 meter hoog en 15 meter breed en kan 200 jaar oud worden. In zijn natuurlijke vorm groeit de veldesdoorn vaak met meerdere stammen en heeft hij een ronde tot eivormige kroon. Het sterke hartwortelsysteem is over het algemeen ongevoelig. Jonge takken vormen soms kurkstroken en zijn zeer tolerant ten aanzien van snoei. De veldesdoorn bloeit van mei tot juni. De veldesdoorn is een populaire plek voor vogels om te schuilen en te nestelen.
Er zijn verschillende soorten en kweekvormen van de veldesdoorn:
- Rode veldesdoorn: vijflobbige, puntige bladeren met een bronzen glans, donkerrood bij het ontluiken en goudgeel in de herfst
- Carnaval: heeft witte bonte (veelkleurige) bladeren die roze zijn als ze uitlopen
- Elsrijk (kegelveldesdoorn): compacte kegelvormige boomkroon, verdraagt goed droogte, is minder vatbaar voor echte meeldauw
- Nanum: groeit zwak en bolvormig, wordt vaak aangeboden als verfijnde stam
- Postelense: werd ontdekt in Silezië in 1896, vaak te zien in oude parken, jonge bladeren zijn goudgeel en worden in de zomer steeds groener
- Zöschener Ahorn: een tuinhybride van de Calabrische esdoorn met de veldesdoorn
Juist planten
De veldesdoorn in zijn verschillende soorten is in zijn natuurlijke vorm een zeer decoratieve boom. Als u de boom in zijn geheel in een open ruimte wilt laten groeien om een indrukwekkende blikvanger te creëren of hem in een struik wilt planten vorm als een haag, moet u beginnen met het kiezen van de optimale locatie. Onder goede omgevingsomstandigheden groeit de veldesdoorn zeer snel. De locatiekeuze voor de esdoorn is erg belangrijk omdat deze zich ongehinderd moet kunnen ontwikkelen. Dit geldt ook voor soorten met een laag postuur. De beste standplaats is een zonnige tot schaduwrijke standplaats op typisch Midden-Europese bodem. Wateroverlast brengt de boom in gevaar. Als u de veldesdoorn als haag wilt planten, heeft u 2 tot 3 planten per meter nodig. De Maßholder groeit 40 tot 60 cm per jaar.
Optimale locatie samengevat:
- zonnige tot halfschaduwrijke locatie
- ongehinderde groeimogelijkheden
- Bodem optimaal: voedselrijk, vochtig tot droog, laag humusgeh alte, over het algemeen normale grond
- Bodem ongunstig: wateroverlast, zure en kleiachtige grond
- Klimaat: warm tot koel, verdraagt vorst en hitte, stadsklimaat, bestand tegen wind
De veldesdoorn is een zeer robuuste, niet veeleisende en vorstbestendige boom. Het beste plantmoment is vaak afhankelijk van de soort teelt van de planten, bijvoorbeeld buitenplanten of kuipplanten. Het beste kunt u de veldesdoorn in november planten. Jonge bomen vormen vóór het begin van de winter fijne wortels. In het voorjaar komt de haagplant meteen in bloei. U kunt echter ook in het late voorjaar en de zomer een goed gewortelde kuipplant planten. Maak de grond een beetje los en meng er wat compost en hoornschaafsel door.
Verzorging en knippen
De veldesdoorn heeft nauwelijks verzorging of bemesting nodig. Hij groeit op bijna alle locaties zelfstandig, op voorwaarde dat de omgevingsomstandigheden overeenkomen met de aard ervan. In de herfst kan een zware bladval worden verwacht. In het voorjaar wordt mulchen aanbevolen om uitdroging te voorkomen. Een veldesdoorn die in vorm moet worden gebracht of als haag moet worden gebruikt, moet regelmatig worden gesnoeid. Als haag moet hij één of twee keer per jaar worden geknipt. Het is belangrijk dat de veldesdoorn tijdens de rustperiode wordt gekapt als de groei stopt. In deze fase verliest de boom slechts weinig sap en wordt dus niet verzwakt. Snoei in geen geval in de lente!
De slapende fase begint aan het einde van de zomer. De beste maaitijd is in de herfst en de late winter. Het is aan te raden om in eerste instantie slechts één tak af te knippen en te controleren of het plantensap laag genoeg is. Na het snoeien moeten de grotere grensvlakken van de takken worden bedekt met boomwas. De juiste snijinrichting is afhankelijk van de takdikte. Het aanbod varieert van snoeischaren, takkenscharen en decoupeerzagen.
Ziekten, plagen, wat nu?
Na het snijden kunnen veldesdoorns in het algemeen ook worden aangevallen door ziekten en plagen. De veldesdoorn kan worden aangetast door ziekten als echte meeldauw, bladvlekken, boomkanker of Nectria galligena, bladluizen of de schimmelziekte Verticillium verwelking. Bij echte meeldauw worden de gevallen bladeren en geïnfecteerde scheuten onmiddellijk verwijderd. In de tuin kunnen echte meeldauwschimmels worden behandeld met een natte zwavel- of meeldauwbehandeling.
In het geval van boomkanker, een schimmelinfectie die ervoor zorgt dat de schors barst, moeten aangetaste twijgen en takken worden verwijderd en verbrand. Als de stam geïnfecteerd is, moet een specialist worden gebeld. Als veldesdoorns worden aangetast door tracheomycose (bruine verkleuring van de bladeren), kan er sprake zijn van een vasculaire parasitaire schimmelziekte. Dit moet ook door een specialist worden onderzocht. Veldesdoorns worden heel vaak aangevallen door galmijten, maar deze beschadigen de boom niet en vereisen geen controle.
Paddestoelen die schadelijk zijn voor de boom zijn de honingzwam, de tondelschimmel, de sparriger Schuppling, vlindertram, verbrande rookschimmel of de vuurkorstschimmel. In deze gevallen moeten gespecialiseerde deskundigen worden geraadpleegd. Er zijn echter ook veel beschadigingen en schimmels die de veldesdoorn niet beschadigen en niet behandeld hoeven te worden. Denk hierbij aan bladvlekken, bladluizen en de winterharde schimmel ‘fluwelenvoetpuin’. Hoewel de bladsnijderbijen cirkelvormige stukken in de bladeren van de veldesdoorn snijden, zijn het nuttige insecten die onder geen enkele omstandigheid bestreden mogen worden. De bijen bouwen de “gestolen” bladstukken in hun broedbuizen.
Als vrijstaande boom en als haag is de veldesdoorn een zeer aantrekkelijke boomplant. Als zeer robuuste en weinig veeleisende plant kan hij vrijwel overal worden geplant en gemakkelijk worden geplant en later worden gevormd. Ernstige boomplagen zoals schadelijke schimmels of parasieten moeten door een specialist worden onderzocht.
Wat u moet weten in het kort
- De veldesdoorn wordt ook wel massholder genoemd, terwijl de wetenschappelijke naam Acer campestre is.
- Het is een soort bladverliezende boom en behoort tot het geslacht esdoorn. Hij kan tussen de 150 en 200 jaar oud worden.
- In de regel blijft de veldesdoorn struikachtig van formaat en groeit hij alleen onder gunstige omstandigheden tot een hoogte tussen de 10 en 15 meter.
- Er zijn echter ook individuele gevallen die een hoogte van 20 tot 25 meter hebben bereikt, waarbij de stamomtrek ruim een meter bedraagt.
- De bast van de veldesdoorn is bruin tot bruingrijs en gebarsten. Soms vormen jonge takken kurkstroken die heel gemakkelijk te snijden zijn.
- De bladeren zijn drie- tot vijflobbig en hebben stompe lobben, terwijl de baaien tussen de lobben altijd puntig zijn.
- De bladeren zijn ook tegenovergesteld, d.w.z. twee bladeren groeien tegenover elkaar aan een tak en er zijn geen steunblaadjes.
- Verder zijn de bladeren donkergroen en grijsgroen en aan de onderzijde fijn behaard. In oktober worden ze geel en oranje.
- De boom heeft een intensief hartwortelsysteem, dat vrij ongevoelig is. De veldesdoorn groeit echter niet zo goed op zeer zure of kleiachtige grond.
De bloemen van de veldesdoorn groeien samen in rechtopstaande tuilen en zijn eenhuizig, waarbij een bloem altijd beide geslachten heeft, waarvan er maar één goed gevormd is. De bloeiperiode is in mei en juni, terwijl de vrucht rijpt in september tot oktober. De vruchten van de veldesdoorn zijn grijze viltachtige noten met twee horizontaal uitstekende vleugels. De deelvruchten zijn 2,5 - 3 cm lang en 6 - 10 mm breed. Als de boom 15 tot 20 jaar oud is, is hij klaar om te bloeien.
Het voorkomen van de veldesdoorn strekt zich uit over het gehele mediterrane klimaatgebied. Van alle esdoornsoorten heeft de veldesdoorn het grootste verspreidingsgebied, waardoor de warmteminnende boom vrijwel overal in Europa, Klein-Azië en Noordwest-Afrika voorkomt. Vanaf de vlakten klimt hij de heuvels in, maar in de bergen wordt hij zelden aangetroffen. In de Noordelijke Alpen wordt hij tot 800 meter hoog aangetroffen. Vanwege de lage ligging worden er weinig veldesdoorns in het bos geplant. Het is waarschijnlijker dat hij in parken of tuinen wordt aangetroffen als vrijstaande sierboom of als haag.
