Frambozen verzorgen, planten en snijden - alles is vrij eenvoudig te doen met frambozen als inheemse plant; Maar zelfs ervaren tuinders hebben soms baat bij een overzicht waarin de bijzondere wensen van een plantensoort op een rij staan. Er zijn speciale verzoeken van frambozen, maar voor het grootste deel zijn ze niet moeilijk te vervullen. Zelfs het vaak gevreesde ingewikkelde snoeien van zomerframbozen en herfstframbozen wordt heel gemakkelijk als je de groeikenmerken van normale frambozen (=zomerframbozen) kent en het verschillende groeigedrag van de “extreme teelt van herfstframbozen” kunt classificeren.
Een frambozenstruik planten
Frambozenstruiken worden in principe geplant zoals alle normale inheemse bomen. Voor beginners in de frambozenteelt vindt u gedetailleerde instructies in het artikel "Frambozen planten - zo plant u frambozenplanten". Vergeleken met de “gemiddelde boom” hebben frambozenplanten de volgende bijzondere eisen:
- Locatie: Beschermd tegen de wind, in lichte schaduw
- Bodem: Enigszins zuur, vochtig, bij voorkeur met klei
- Bodemdichtheid: los en goed gedraineerd
- Wateropslagcapaciteit van de bodem: Niet te uitgesproken, frambozen lijden snel in drassige grond
- Bodemvoorbereiding: Meng rijpe compost en eventueel steenstof
- Bodemoppervlak: Moet worden ontdaan van concurrerende vegetatie (enige tijd vóór het planten) en bedekt met een laag mulch
- Nutriënten- en humusgeh alte: “Hoe hoger, de framboos”, de nutriëntenniveaus verhoogd door synthetische meststoffen tellen niet mee
Houd tijdens het plantproces rekening met het volgende:
- Frambozenwortels zijn soms erg fijn en moeten constant vochtig worden gehouden voordat ze worden geplant
- Plaats frambozen niet te dicht bij elkaar
- Afstand van plant tot plant: 40 tot 60 cm
- Afstand van rij tot rij: 1, 20 als er nauwelijks op de vloer wordt gelopen
- Als er voortdurend op de vloer wordt gelopen, moet de afstand onder het looppad vanwege verdichting minimaal 1,60 m zijn
- Frambozen hebben meestal ondiepe wortels en worden ook ondiep geplant, waarbij ze de wortels 5 cm met aarde bedekken
- Controleer of plantensnoei nodig is, verkort indien nodig de staven in het bovenste gedeelte dienovereenkomstig
- Na het planten overvloedig water geven en ongeveer 5 cm hoog mulchen
De gekweekte variëteiten hebben meestal ondersteuning nodig; in de natuur ontwikkelen frambozenplanten uiterst flexibele stengels van meer dan twee meter lang, die over een groot deel van hun lengte bedekt zijn met fruit. De cultivars die in de handel gewoonlijk zomerframbozen worden genoemd en die normale frambozen nabootsen, ontwikkelen deze stokken ook in de tuin en produceren er vaak gigantische (smakeloze) frambozen aan, die de stokken naar de grond dwingen. Omdat het voor fruit in het algemeen (en vooral voor grote frambozen die veel water bevatten) niet goed is om op vochtige grond te liggen, moeten deze vruchten ondersteund worden. Je kunt de eenjarige stokken al rond de dwarsbalken van de steun plaatsen of vastbinden, zoals de groeiwijze van de stok doet vermoeden. Herfstframbozen (zie hieronder) groeien lager dan echte frambozen en hebben meestal geen steiger nodig, maar kunnen bijvoorbeeld wel gebruikt worden. B. kan om decoratieve redenen op een latwerk worden gekweekt.
Over cultivars gesproken
Als je de echte frambozensmaak wilt oogsten, moet je alleen een cultivar planten waarvan je de vruchten al eerder hebt geproefd. Misschien met vrienden/buren, dan is er vaak sprake van een uitloper (of het automatisch vol schimmels en virussen moet zitten of dat de bijbehorende mediaberichten verborgen verkoopacties voor tuincentra zijn, dat is aan jou om te beoordelen). Sommige biologische kwekerijen weten ook waar lekkere cultivars zoals 'Geel Antwerpen' (voor het eerst vermeld rond 1800, de oudste Europese frambozensoort) uitgeprobeerd kunnen worden in ijs of jam, maar kunnen ook gewoon adviseren om originele wilde frambozen te planten.
Verzorg de frambozenstruik
Frambozen gedijen goed bij normale boomverzorging en genieten van de volgende speciale behandeling:
- 80% van de frambozen zoekt naar water en voedingsstoffen net onder het aardoppervlak
- Verwijder daarom geen onkruid uit het wortelgebied rond de plant door te schoffelen
- Voedselconcurrenten worden gehinderd door de laag mulch, die de grond onder de frambozen vochtig houdt
- Geschikte mulchsoorten: smeerwortel, varen, steenstof, gemaaid gras (niet alleen), halfverrotte bladcompost, naaldhoutcompost, stro
- De bij het planten aangebrachte mulchlaag blijft altijd op zijn plaats en voorziet de frambozen van een soort permanente bemesting (voor meer informatie zie “Frambozen goed bemesten”)
- Het deel dat niet snel genoeg rot, moet jaarlijks worden vernieuwd (herfst of lente, niet in de zomer)
- Gekweekte frambozen ontwikkelen vaak geen erg stabiele staven die ondersteuning nodig hebben
- Teelt is mogelijk als frambozenhaag op een draadgaas met horizontale spandraden (3-4, tot een hoogte van 1,5 m)
- Dit beschrijft al de minimale vereisten voor een ondersteuning voor frambozenstaven met "zwakke poten"
- Wat niet betekent dat je geen tientallen instructies kunt lezen over het bouwen van een frambozenlatwerk
- Afzonderlijke instructies voor elk materiaal (metaal, hout, plastic), goed geschreven, kleine, nuttige compendiums voor het bouwen van leibomen
- je hebt het niet nodig als de frambozen langs een hek kunnen groeien
- Gladde staven worden alleen rond de steundraad geplaatst, hardnekkige staven worden vastgebonden
- In het voorjaar licht bemesten als de knoppen uitkomen
- Met organische bessenmeststof, rijpe compost, houtas of gekruide mest
- Bestrijd op virusgevoelige (niet-resistente) frambozen bladluizen die het frambozenmozaïekvirus kunnen overbrengen
Frambozen snijden
Absoluut een aanrader voor gekweekte rassen, vanaf het begin. Allereerst een beetje frambozenbotanie, waarna je de aanbevelingen voor het snoeien van frambozen veel beter kunt begrijpen:
De framboos behoort tot de rozenfamilie en daarbinnen tot het geslacht Rubus. Geen geslacht voor de krantenkoppen: in tegenstelling tot de zustergeslachten Malus (appels), Pyrus (peren), Prunus (kersen en pruimen) en Rosa (rozen) heeft de Rubus niet eens een eigen Duitse naam gehad; het is gewoon het geslacht van bramen en frambozen. Dit is een geslacht dat even divers als veelbelovend is: momenteel zijn er 1.568 soorten bevestigd die bijna wereldwijd vruchten voortbrengen. Waar dat niet het geval is, is moeilijk voor te stellen, daar is ook een Rubus arcticus; “Om kennis te maken” vindt u hier de link naar de pagina met de 212 Rubus-soorten die in Sleeswijk-Holstein groeien: www.rubus-sh.de.
Het leuke aan Rubus is dat alle bessen van Rubus-soorten die we tot nu toe hebben geproefd eetbaar zijn en dat veel ervan gewoon heerlijk zijn, zoals die van de frambozenplant Rubus idaeus. Deze frambozenplant heeft samen met verschillende andere Rubus-soorten een heel bijzondere levensvorm ontwikkeld waarvoor botanici (buiten boom en struik etc.) de aparte houtachtige plantencategorie ‘nepstruik’ moesten definiëren. Als je weet hoe deze manier van leven werkt (hoe de valse struik groeit), is het gevaar van het wegsnijden van de vruchten van het volgende seizoen of het seizoen daarna voor eens en voor altijd afgewend:
In de natuur bloeien frambozen pas het jaar na ontkieming (wat plaatsvindt in de lente). Omdat de pseudo-struik geen houtachtige scheuten omhoog duwt, maar schachten uit de wortelstok schiet, sterft de hele scheutschacht die door mensen of vogels wordt geoogst (de fruittak, ook wel de “staaf” genoemd) in de winter af nadat de vrucht rijp is.. In de lente van vorig seizoen hadden de frambozen al de volgende scheuten ontwikkeld die volgend seizoen de oogst zullen dragen - enzovoort, een voortdurende, allround vernieuwing.
Frambozen die in dit normale ritme groeien, worden nu vaak ‘zomerframbozen’ genoemd als cultivar (omdat er een herfstframboos werd gekweekt, waar we zo meteen op terugkomen). Maar het zijn volkomen normale frambozen, ook wilde frambozen groeien zo; De naam kwam op dezelfde manier tot stand als hoe onze standaardtijd ‘wintertijd’ werd met de introductie van de zomertijd.
Met deze kennis zijn de “zomerframbozen” gemakkelijk te snoeien:
- Als je in de lente plant, produceren sommige vroegrijpe cultivars in hetzelfde seizoen enkele bloemen
- In het seizoen na het planten kun je deze bloemen beter verwijderen, de plant zou gewoon moeten groeien
- Klinkt als opgeven, maar het jaar daarop brengt een relatief grotere oogst
- Deze “normale framboos” bloeit in de lente en produceert bessen in juli tot augustus
- De stokken die dit gewas voortbrachten, zouden de volgende winter afsterven
- Het wordt vaak aanbevolen om de geoogste stokken onmiddellijk na de oogst te verwijderen
- Zeker mogelijk, maar planten nemen meestal voedingsstoffen op uit afstervende plantendelen
- • Deze stokken geven de plant in de winter ook wat extra winterbescherming
- En ze bieden nuttige insecten zoals roofmijten een veilige plek om te overwinteren
- Het is daarom voldoende als je de geoogste stokken in het voorjaar verwijdert voordat ze ontluiken
- Dan kunnen ze min of meer gemakkelijk worden verzameld
- Met een beetje snoeien moeten de geoogste stokken dicht bij de grond worden verwijderd
- De jaarlijkse stokken mogen blijven groeien, zodat ze volgend jaar vrucht dragen
- Als ze te gretig maar nogal dun “schieten”, kunnen ze worden ingekort tot ongeveer twee meter
- In het voorjaar worden de volgende drijvende hengels uitgedund
- Met 7-10 sterke stokken van één vintage per strekkende meter produceren frambozen het beste
Tip:
De geoogste stokken mogen in de winter alleen worden achtergelaten op frambozen die voortdurend zijn uitgedund en dienovereenkomstig los en luchtig groeien. Als dit niet het geval is, zal de groei van de volgende generatie stokken de frambozen snel te dicht maken en het laten overwinteren van de oude/te veel oude stokken zou de verspreiding van schimmelziekten bevorderen. De planten die het beste beschermd zijn tegen schimmels zijn de planten die goed geventileerd worden door de wind tussen de staven.
De herfstframbozen zijn volgens frambozenexperts een veredelingspoging om de frambozenoogst te wijzigen, met een resultaat van twijfelachtige waarde:
- Ze zijn gefokt vanwege hun “remontante” en vooral late bloei en vruchtvorming
- Deze “herfstframbozen” kunnen worden geoogst vanaf het einde van de zomer tot aan de eerste nachtvorst
- De oogst begint in het eerste jaar, omdat herfstframbozen fruit op jaarlijks hout
- De reden is onbekend, het is waarschijnlijk moeilijk om stokken die pas in het tweede jaar vrucht dragen te vervangen
- De frambozen waren genetisch volledig “vermengd” door de fokkers
- In plaats van de fruitstaaf een seizoen te laten rijpen, groeit hij direct op vers hout
- Dit is niet noodzakelijkerwijs bedoeld om meer frambozensmaak aan het fruit te geven
- Bessen ontwikkelen ook zoetheid en aroma in de zon
- En dat is in de herfst van nature schaars
- In veel Duitse tuinen zorgt de lage stand van de zon in de herfst voor toenemende schaduw
- Daarom zijn herfstframbozen, zelfs van de hoofdoogst, vaak geen frambozensmaakbommetjes
- Afhankelijk van het planttijdstip is het voor de totale oogst beter om de bloemen in het eerste seizoen af te snijden
- Zodra de herfstframbozen zijn geoogst, kunnen ze volledig worden teruggesnoeid
- Hier heb je weer de keuze: direct na de oogst knippen of in het voorjaar
- De herfstframbozen lopen meer risico op schimmelaanvallen als gevolg van het weer, dus ze moeten nog voorzichtiger worden uitgedund
- Compromis: Sommige versleten en afgesneden hengels blijven in de winter over voor de nuttige insecten
- In het voorjaar worden ze verwijderd voordat ze uitlopen, zodat de herfstframbozen weer volledig uitlopen
In beide gevallen kan hersnoeien nodig zijn tijdens het seizoen omdat reeds ingekorte stokken als stompjes uit de grond of de basis groeien of omdat jonge scheuten ziek en zwak worden. Elk seizoen is een beetje snoeien nodig als je merkt dat de frambozenplant gedraaide takken produceert en/of dicht groeit, waardoor ziekten worden bevorderd. Als de framboos in zijn geheel te groot is geworden, kan hij na de eerste herfst (direct daarna) aan de bovenkant en rondom worden ingekort (zodat hij de snede nog kan dichten tot de eerste nachtvorst). Overigens kan deze vorst tot 40 cm in de aderen van de framboos kruipen, dus het skelet van de framboos moet ook na het snijden veel aanzienlijk langere scheuten van ongeveer 1 m bevatten.
Tip:
Het is soms aan te raden om de geoogste stengels van herfstframbozen alleen zover weg te snijden dat ze bedekt zijn met fruit en ze anders volgend voorjaar gewoon door te laten groeien. Want dan ‘onthouden’ de herfstframbozen dat hun soort daadwerkelijk vruchten draagt aan stokken die al een seizoen rijp zijn en in de zomer, en vertonen ze precies dit gedrag. Ze lijken het zich echter niet precies te herinneren, omdat alle rapporten van tuinders die het hebben geprobeerd klagen over de flauwe, betekenisloze smaak van deze kleine voortijdige extra oogst. Er wordt gezegd dat de hoofdoogst in de herfst wordt verzwakt door de vroege oogst, dus herfstframbozen zijn meer theoretisch dan praktisch - u moet uzelf "snijontwerp voor een extra zomeroogst" besparen en de herfstframbozen na de oogst volledig terugsnoeien.
