Meer dan driekwart van alle traditioneel gecultiveerde variëteiten is in minder dan 100 jaar verdrongen door nieuwe industriële variëteiten. Sommige groenten en fruit zijn alleen verkrijgbaar als hybride zaden en zijn niet meer uit zaad te vermeerderen. Dergelijke rassen leveren alleen onder optimale omstandigheden goede opbrengsten op. Bij de oude rassen is dat totaal anders. Uw voordelen liggen niet alleen in de verscheidenheid aan smaken.
Duitsland
Geëngageerde veredelaars, tuinders en groentetelers laten historische groenten en vergeten fruitsoorten uit Duitsland nieuw leven inblazen. Oude variëteiten zijn vaak beter geschikt voor de eisen van thuis- en zelfvoorzienende tuinen, omdat ze robuust blijken te zijn en goede opbrengsten opleveren, zelfs onder suboptimale omstandigheden.
Forelsalades (Lactuca sativa)
Deze categorie omvat traditionele variëteiten waarvan de bladeren bruinrood en gevlekt zijn als forel en bijzonder aromatisch smaken. Ze zijn ontstaan uit een kruising van snijsla (“forelbroek”) en sla (“goudforel”) en werden in de 19e eeuw in Frankenland verbouwd. Omdat de plekken op het eerste gezicht op dode plekken leken, werden de oude rassen snel uit de markt verdrongen. Forelsalades ontwikkelen halfopen koppen waarvan de buitenste bladeren plat zijn en bedekt met fijne belletjes. De binnenste bladeren zijn zalmroze gestippeld. De verlengde oogstfase is vooral interessant voor hobbytuiniers. Forelsalades behoren tot de uitstekende saladesoorten die vanwege hun kleur een versiering zijn in elk gerecht. Deze soorten zijn bijna vergeten of niet meer op de markt te vinden:
- 'Forelsalade, groot bloedrood': grote bladeren, bloedrood gespikkeld
- 'Colorful Trout': middelgrote hoofden, bladeren gespikkeld groen en roze
- 'Bloedforelsalade met witte zaden': fijne hoofdjes, verloren variatie
Tip:
Volgens oude tradities passen de salades perfect bij kreeftenmayonaise.
Radijs (Raphanus sativus var. sativus)
Verwijzingen naar deze groente dateren uit de 16e eeuw. Waarschijnlijk werd hij in het Middellandse Zeegebied gekweekt met de soorten Raphanus landra en Raphanus maritima. De knollen zijn vooral populair vanwege hun korte rijpingstijd. De wortelgroenten kunnen al na 20 tot 30 dagen worden geoogst. Nieuwe cultivars ontwikkelen rode en ronde knollen, terwijl historische groenten zich kenmerken door een breed scala aan vormen en kleuren. Het spectrum varieert van ronde tot langwerpige vormen en van rode tot violette tot gele en witte tinten:
- ‘Papageno’ (halfrode,halfwitte radijzen)
- ‘Icicles’ (witte langwerpige radijzen)
- 'Gele Radijs' (oude landvariëteit)
- ‘Gigantische boter’ (zo groot als een pompon, felrood, zacht en niet harig)
Pruim ‘Anna Späth’
Veel vergeten vruchten zoals deze pruim hebben een mysterieuze geschiedenis. Waarschijnlijk is dit ras in de 19e eeuw als zaailing vanuit Hongarije naar Duitsland gekomen, waar het door Anna Späth op de markt werd gebracht. De pruim behoort tot de middenlaatbloeiende Prunus-soort en dient als stuifmeeldonor voor andere soorten. Ondanks de relatief late bloei heeft de boom zelden last van vorstschade. De donkerpaars gekleurde vruchten hebben een lichtblauwe vorst en lijken door hun stompe uiteinden wat gedrongen. De vruchthelften zijn ongelijkmatig gevormd en gescheiden door een fijne naad. De fruitsmaak is uitzonderlijk:
- matig sappig
- kruidige noot
- zeer goede zoetheid en fijne zuurgraad
Cherry 'Kassins Early Heart Cherry'
In 1886 werd deze variëteit ontdekt als een toevallige zaailing in Werder. Lange tijd werd het beschouwd als een van de belangrijkste kersenvariëteiten in de commerciële teelt. Na verloop van tijd werd hij vervangen door de grootbloemige 'Burlat'. Maar deze hartkers maakt indruk met een vol aroma, hoge barstweerstand en regelmatige fruitrijping. Het ras heeft echter een bestuivingspartner nodig omdat het zelfsteriel is. Andere oude soorten zoals 'Büttner's Red Cartilage Cherry', 'Big Princess' of 'Dönissen's Yellow Cartilage Cherry' kunnen als stuifmeelleveranciers worden beschouwd. Dit type kers heeft verschillende voordelen:
- zeer vroege looptijd en hoge opbrengsten
- extreem gezonde boom met sterke groei
- zeer aromatische kersen met een stevig hart
Europa
Veel groenten en fruit vinden hun oorsprong in zuidelijke landen. Rassen die vervangen werden door nieuwe rassen werden vroeger in heel Europa geteeld. Oude Europese rassen kenmerken zich niet alleen door diversiteit qua smaak, vormen en kleuren, maar kennen ook verschillende oogstperiodes.
Bieten (Beta vulgaris subsp. vulgaris, Conditiva-groep)
Vandaag kun je overwegend rode variëteiten kopen waarvan de wortelknollen rond zijn. Vormen met geringde kleuren of lichtgekleurde variëteiten zijn bijna vergeten. De vitaminerijke bieten verrijken het bord niet alleen qua kleur, maar zorgen ook voor nieuwe smaakervaringen. De teelt is relatief eenvoudig en de oogst vindt plaats over meerdere weken. Deze oude variëteiten zijn bijzonder aantrekkelijk:
- Platform Rode biet: 'Egyptische platronde'
- Witte bieten: 'Avalanche'
- Staalvormige bieten: 'Crapaudine' (Franse variëteit)
- Rode en witte bieten: 'Tonda di Chioggia' (historische groenten uit Italië)
- Gele bieten: 'Burpees Golden' en 'Boldor' (Britse specialiteiten)
Orchideeënsalade – Radicchio ‘Variegata di Castelfranco’
Deze witlofsalade is afkomstig van een variëteit aan cichorei, waarvan de wetenschappelijke naam Cichorium intybus var. foliosum is. De variëteit doet meer denken aan sla dan aan radicchio, omdat hij relatief open kroppen ontwikkelt met sterke bladeren die lichtgroen tot wit zijn en rood gespikkeld. Door zijn sierlijke vorm heeft deze traditionele saladesoort uit Italië de naam orchideeënsalade gekregen. De variëteit komt uit de gemeente Castelfranco Veneto in het noordoosten van Italië en wordt daar, niet alleen onder de mensen, vanwege de aroma's en ingrediënten als een echte delicatesse beschouwd:
- zoet, mild aroma
- geen bitterstoffen
- rijk aan vitamines
- Gourmet salade ook voor schildpadden
De orchideesalade is gemakkelijk te kweken en te kweken uit zaden. De koppen zijn na slechts tien tot twaalf weken klaar voor de oogst.
Gestreepte aubergine 'Rotonda bianca sfumata di rosa'
Als historische groente overtuigt dit oude aubergineras zowel qua smaak als qua esthetiek. Hij komt uit Italië en is gewonnen uit de aubergine (Solanum melongena). Het wordt gekenmerkt door ronde vruchten die, zoals de naam van het ras doet vermoeden, wit en rond lijken met een roze kleurverloop. Het vruchtvlees bevat slechts enkele zaden en is bijzonder stevig. Deze variëteit groeit weelderig en is uiterst productief. Door zijn aanpassing aan de mediterrane omstandigheden geeft de gestreepte aubergine de voorkeur aan zonnige, warme en beschutte locaties. Het moet daarom in een kas, onder een polytunnel of in een pot worden gekweekt. Hun innerlijke waarden overtuigen kritische smaakcritici:
- milde aromatische smaak
- romige consistentie
- in plakjes gesneden om te paneren of te marineren
- goed om te vullen
Wortelen (Daucus carota)
Vandaag de dag wordt de markt gedomineerd door klassieke oranje wortelen. Maar er zijn ook veel interessante soorten die qua vorm, kleur en smaak verschillen. Ze zijn rond, langwerpig of ovaal van vorm, hebben paarse, witte tot gele kleuren en ontwikkelen minder zoete, hartige of delicaat aromatische en sterke smaken. Niet alleen de kleuren zijn ongebruikelijk. Ook de ingrediënten verschillen sterk van de nieuwe rassen. Historische groenten met een paarse kleur zijn rijk aan anthocyanen, die het lichaam op natuurlijke wijze beschermen tegen oxidatiemiddelen.
- Witte wortel 'Blanche a Collet Vert': minder zoet en zeer aromatisch, goede houdbaarheid
- Vroege wortel 'Paris Market': snel rijp, knapperig en zeer zoet
- Paarse wortel 'Black Spanish': sterke smaak
- Ossenhartwortel ‘Oxheart’: sappig-zoete smaak, goede houdbaarheid
- Gele wortel 'Jaune Du Doubs': minder zoet, lange teeltduur
Golddrop-vijg 'Goutte d`or'
Deze oude variëteit werd voor het eerst vermeld in de 17e eeuw. De soort is nog steeds wijdverspreid in Zuid-Frankrijk, terwijl de variëteit in Midden-Europa vaak in de vergetelheid raakt. De vruchten zijn lichtbruin en worden twee keer per jaar onder gunstige omstandigheden geproduceerd. De plant kan niet goed tegen vochtig herfstweer, dus planten in een kas is aan te raden. Het traditionele ras kenmerkt zich door een goede winterhardheid en heeft een uitstekende smaak. Droge zomermaanden bevorderen de fruitrijping en zorgen voor een rijke oogst. Onder deze omstandigheden kan de unieke smaak zich volledig ontwikkelen:
- evenwichtige verhouding tussen suiker en zuur
- volle body
- heel schattig
Rusland
Deze nogal ongebruikelijke variëteiten zijn nauwelijks bekend in Midden-Europa en hebben een traditie die ver teruggaat in het verleden. Vanwege hun robuuste eigenschappen en hoge tolerantie tegen kou zijn oude rassen uit het verre Azië erg populair onder liefhebbers.
Russische bruine netkomkommer 'Brown Russian'
De oorsprong van deze traditionele variëteit ligt vermoedelijk op de zuidelijke hellingen van de Himalaya en komt van de komkommer (Cucumis sativus). Het bijzonder groeikrachtige ras blijkt robuust en gedijt buiten uitstekend. De vruchten zijn tot 30 centimeter lang en geelachtig van kleur met een opvallende netstructuur. Hun smaak overtreft het aroma van conventionele tuinkomkommers. Het is knapperig, fris en licht zoet. De netkomkommer kan in verschillende ontwikkelingsstadia worden gebruikt:
- zo jong als ingelegde komkommers
- voor verse consumptie tijdens vergevorderde rijping
- gerijpt als mosterd-augurk of gestoofd
Tomaat ‘Zwarte Krim’
Deze oude variëteit uit Rusland maakt indruk met zijn onvergelijkbare smaak. Hun thuisland ligt op het Krim-schiereiland. Eén vrucht kan tussen de 200 en 400 gram vruchtvlees ontwikkelen. Daarmee behoren de vruchten tot de grootste tomaten ooit. De 'Zwarte Krim' is extreem robuust en productief, hoewel directe regen vermeden moet worden. Om ervoor te zorgen dat de tomaten lekker knapperig blijven, worden ze vroeg geoogst met een groenbruine kleur. Wanneer ze volledig rijp zijn, worden de vruchten gekenmerkt door verschillende kenmerken:
- platronde tot asymmetrische vorm
- groene kraag en bruinrood vlees
- onderscheidend aroma, zeer sappig
Pruim ‘Russische pruim’
Vergeten vruchten zoals deze pruim zijn bijzonder geschikt voor liefhebbers. Het komt uit de ruige streken van Siberië, hoewel de exacte leeftijd van deze variëteit onbekend is. De 'Russische pruim' kenmerkt zich door zijn hoge robuustheid tegen wisselende weersomstandigheden. Ze produceert goede opbrengsten, zelfs onder ongunstige omstandigheden, en wordt daarom niet alleen in haar thuisland zeer gewaardeerd. De vruchten zijn roodachtig tot paars van kleur en hebben een fijn laagje op de schil. Ze zijn rond en middelgroot tot groot van formaat. Het middelvaste vruchtvlees is witgeel en neemt af en toe de roodachtige kleur van de schil aan. Vers van de boom smaken de pruimen bijzonder lekker. Ze worden gekenmerkt door een aangenaam pruimenaroma en zijn extreem sappig. Zelfs voordat de vrucht rijp is, is de variëteit een hoogtepunt, omdat de bloemen bijzonder weelderig zijn.
